Terapia antybiotykami

Czy terapia antybiotykami ma wpływ na odporność organizmu na zakażenie?

Antybiotyki są to leki działające jedynie na bakterie. Pierwszym antybiotykiem była penicylina, która została wprowadzona do leczenia w okresie II Wojny Światowej. Wraz z pojawieniem się antybiotyków znacząco zmniejszyła się umieralności z powodu zakażeń, ponieważ terapia antybiotykami umożliwiała skuteczne leczenie wielu do tej pory śmiertelnych chorób, takich jak zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zakażenia ran czy gruźlica. Stosowanie antybiotyków ma jednak również działanie negatywne, ponieważ antybiotyki zabijają nie tylko bakterie chorobotwórcze, ale również bakterie dla nas pożyteczne.

Należy pamiętać, że każda kuracja antybiotykami oddziałuje na bakterie tworzące nasz mikrobiom, czyli niezbędny dla zdrowia zestaw gatunków bakterii zasiedlających nasz organizm. Każdy człowiek od urodzenia jest zasiedlony przez bardzo zróżnicowany, charakterystyczny dla siebie zestaw szczepów bakterii różnych gatunków.

Bakterie znajdujące się na skórze, błonach śluzowych gardła i okolic moczowo-płciowych oraz w przewodzie pokarmowym wchodzą także w skład naturalnej bariery ochronnej naszego organizmu przed zasiedlaniem przez drobnoustroje chorobotwórcze. Wynikające ze stosowania antybiotyków zmiany w składzie gatunków oraz zmniejszenie liczby komórek bakteryjnych naszego mikrobiomu powodują zaburzenie stanu równowagi, który przyczynia się do utrzymania odporności naszego organizmu na zakażenia.

Krótko po wprowadzeniu antybiotyków do terapii oprócz pozytywnych efektów leczenia zakażeń zaczęto również obserwować zjawisko oporności na antybiotyki. Oporność na antybiotyk oznacza, że lek ten nie zabija bakterii lub nie hamuje ich namnażania i leczenie nim jest nieskuteczne. Bakterie stają się niewrażliwe na antybiotyki poprzez mutacje lub nabywanie genów oporności przekazywanych od innych drobnoustrojów. Nabywanie i rozprzestrzenianie się oporności na antybiotyki jest zjawiskiem niekorzystnym, ponieważ znacznie ogranicza możliwości terapii zakażeń. Oporność na antybiotyki jest powszechnie uznawana za jedno z największych zagrożeń dla zdrowia ludzi na całym świecie.

Czy jesteśmy w stanie zapobiegać oporności na antybiotyki?

Oczywiście tak! Nabywaniu i rozprzestrzenianiu się oporności na antybiotyki sprzyja nieracjonalne stosowanie antybiotyków. Nadużywanie, używanie w zbyt niskich dawkach oraz niewłaściwe używanie antybiotyków w podstawowej opiece medycznej i w szpitalach to główne czynniki wpływające na powstawanie oporności. Jednym z najczęstszych błędów jest stosowanie antybiotyków w zakażeniach wirusowych, takich jak typowe przeziębienie czy grypa. Pamiętajmy, że antybiotyki nie działają na wirusy. Aby zachować skuteczność antybiotyków należy:

• przyjmować antybiotyki jedynie wtedy, gdy przepisał je lekarz
• przestrzegać zaleceń lekarza, co do dawki antybiotyki i czasu leczenia
• nie przerywać leczenia antybiotykami przed zakończeniem przepisanego przez lekarza czasu terapii, nawet wtedy, gdy już czujemy się lepiej.

Pamiętajmy, że nasze odpowiedzialne podejście do stosowania antybiotyków jest niezbędne do zachowania tych leków dla chorych z poważnymi, zagrażającymi życie zakażeniami bakteryjnymi. Działania na rzecz racjonalnego stosowania antybiotyków są tym bardziej niezbędne, że w najbliższym czasie nie należy się spodziewać wprowadzenia na rynek nowych antybiotyków. Zachowanie skuteczności antybiotyków będzie możliwe jedynie, jeśli obecnie dostępne antybiotyki będą stosowane właściwie wtedy, gdy są rzeczywiście potrzebne oraz w odpowiednich dawkach.