Astma u dzieci przebiega w inny sposób niż u dorosłych, chociaż jej mechanizm – przewlekły proces zapalny jest wspólny. Współczesne metody profilaktyki i leczenia pozwalają dziecku na życie bez ograniczeń wynikających z samej choroby.
Dr hab. n. med. Zbigniew Doniec
Prof. nadzw. IGiChp, Prezes Zarządu Polskiego Towarzystwa Pneumonologii Dziecięcej
Wiele się dzieje się w edukacji zdrowotnej poświęconej chorym na astmę. Czy poprawił się stan wiedzy o astmie dziecięcej?
Pomimo iż czynionych jest wiele wysiłków, aby można było w sposób jednoznacznie twierdzący odpowiedzieć na to pytanie, musimy mieć świadomość jak wiele jeszcze wyzwań przed nami. Edukacja prowadzona jest aktywnie i systematycznie przez lekarzy.. Nie do przecenienia jest również rola stowarzyszeń pacjentów. Jednakże największe zadania stają przed samym chorym i jego rodzicami – chęć „poznania choroby, oswojenia jej” pozwala na uzyskanie znacznie lepszych efektów leczenia niż w przypadku postawy „biernego obserwatora”. Niewątpliwie również w dobie internetu możliwości i znaczenie określenia „edukacja zdrowotna” także nabrało nowego wymiaru.
Dziecko chore na astmę to źródło nieustających obaw rodziców. Kiedy astma dziecięca może stanowić rzeczywisty problem?
Astma u dzieci przebiega w inny sposób niż u dorosłych, chociaż jej mechanizm – przewlekły proces zapalny jest wspólny. Współczesne metody profilaktyki i leczenia pozwalają dziecku na życie bez ograniczeń wynikających z samej choroby. Normalna aktywność fizyczna, możliwości uprawiania sportu – astma nie stawia tutaj barier pod warunkiem „świadomego” podejścia do choroby, przestrzegania zaleceń leczniczych. Edukacja zdrowotna, posiadanie niezbędnego minimum wiedzy na temat przyczyn i przebiegu astmy w istotny sposób to umożliwiają.
Co zwiększa ryzyko wystąpienia astmy u dzieci?
Astma jest chorobą w której predyspozycje genetyczne ujawniają się pod wpływem czynników środowiskowych . Oprócz wszechobecnych alergenów istotne są również zanieczyszczenia środowiska, głównie dym tytoniowy. Dzieci są pierwszymi „ofiarami” nałogów dorosłych, wbrew własnej woli stając się biernymi palaczami. To szkody dla układu oddechowego często nie do naprawienia. Pamiętajmy również, że przyczyną ciężkich napadów astmy, a nawet zagrażających życiu reakcji anafilaktycznych mogą być alergeny pokarmowe zawarte w jajku, orzeszkach, rybach, skorupiakach.
Czy obawy przed wieloletnim leczeniem astmy są uzasadnione?
W świetle współczesnej wiedzy, wieloletnich doświadczeń i praktyki klinicznej możemy współczesne leczenie astmy uznać za skuteczne i bezpieczne. Ten ostatni aspekt jest szczególnie ważny, bowiem podstawą leczenia farmakologicznego u większości chorych jest codzienne, systematyczne stosowanie w inhalacji preparatów steroidów wziewnych. Nie wykazują one ogólnoustrojowych działań niepożądanych ze względu na miejscowy, ograniczony do układu oddechowego zakres działania.
Dlaczego jedni chorują na astmę, a inni nie?
Podobnie jak w wielu innych chorobach przewlekłych, to efekt „wspólgrania” wrodzonych predyspozycji genetycznych i czynników środowiskowych. Ekspozycja na alergeny, dym tytoniowy, powszechne zakażenia wirusowej układu oddechowego to czynniki ujawniające nasze predyspozycje odziedziczone po przodkach.
Czy jest możliwe całkowite wyleczenie?
Można powiedzieć, że prawidłowo postawione i potwierdzone rozpoznanie astmy stawia przed lekarzem i chorym wyzwanie – jest to choroba „na całe życie”. Ale nie oznacza to, że nie potrafimy kontrolować jej objawów, wręcz przeciwnie – można kontrolować objawy choroby i żyć normalnie, praktycznie bez ograniczeń w aktywnościach dnia codziennego. Do tego jednak potrzebny jest „zespół terapeutyczny” w którym nie mniejszą rolę niż lekarz odgrywają dziecko i jego rodzice. Ich aktywne podejście do choroby ma decydujące znaczenie.