Urazy zębów stałych najczęściej dotyczą dzieci ze szkoły podstawowej (8-10 rok życia), częściej występują u chłopców. Najczęstsze przyczyny to: uprawianie sportów, zwłaszcza kontaktowych (np. unihokej, piłka nożna, piłka ręczna, siatkówka), zabawy oraz bójki. Zwykle urazy dotyczą siekaczy górnych, zwłaszcza jedynek. Niektóre wady zgryzu, zwłaszcza związane z wychyleniem siekaczy górnych zwiększają ryzyko urazu nawet o 50 proc.!
Dr n. med. Katarzyna Herman
Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu
Postępowanie
– wizyta u stomatologa w dniu urazu w każdym przypadku,
– każdy ząb po urazie wymaga pewnego okresu obserwacji ze względu na ryzyko odległych powikłań, np. martwicy miazgi,
– złamanie korony – znaleźć złamany fragment, umieścić w wodzie – jak najszybciej udać się do stomatologa.
Każde złamanie korony należy traktować jak otwartą ranę, którą należy jak najszybciej zaopatrzyć. Nie należy odwlekać odbudowy, gdyż chodzi tu nie tylko o względy estetyczne, ale także ochronę miazgi zęba przed zakażeniem! W przypadku wybicia zęba – jak najszybsza replantacja (wprowadzenie zęba do zębodołu) – najlepiej na miejscu wypadku. Dlaczego to jest takie istotne?
Jeśli ząb zostanie wybity i przebywa w suchym środowisku, po upływie pół godziny ginie połowa komórek ozębnej pokrywających powierzchnię korzenia, odpowiadających za prawidłowe wgojenie się zęba. Po godzinie giną wszystkie komórki, a więc szanse na zachowanie zęba praktycznie maleją do zera!
Replantacja wybitego zęba – postępowanie
– odszukać ząb i ponieść go za koronę nie dotykając korzenia (żeby nie uszkodzić komórek ozębnej),
– opłukać w soli fizjologicznej, ewentualnie szybko (10s) w zimnej wodzie,
– wprowadzić ząb do zębodołu,
– pacjent przygryza na opatrunek – np. gazę,
– odesłać do stomatologa, który pokieruje dalszym leczeniem.
Transport wybitego zęba
Jeżeli natychmiastowa replantacja jest niemożliwa, ząb na czas transportu do gabinetu należy umieścić w środowisku wilgotnym, np: w ślinie pacjenta (najlepiej w przedsionku jamy ustnej, czyli przestrzeni między policzkiem, a zębami; w mleku; soli fizjologicznej; plastikowej folii; roztworze do hodowli tkankowej (np. roztworze Hanka) – najlepsze rozwiązanie, ponieważ w tym środowisku komórki ozębnej przeżywają najdłużej. Nie jest zalecany transport w wodzie ani na sucho!
Profilaktyka urazów zębów
– szybkie leczenie wad zgryzu
– korzystanie z placów zabaw i boisk oraz sprzętu sportowego spełniających standardy bezpieczeństwa
– unikać gier i zabaw w miejscach zatłoczonych
– dostosowanie reguł gier i zabaw do wieku, umiejętności i sprawności uczestników; egzekwowanie tych reguł
– stosowanie szyn ochronnych na zęby.
Szyny ochronne są polecane zwłaszcza dla dzieci trenujących sporty kontaktowe. Rodzaje szyn nazębnych to: standardowe, termoformowalne (pod wpływem temperatury dopasowujące się do warunków jamy ustnej konkretnej osoby), wykonane indywidualnie u stomatologa.