Jak dbać o skórę w trakcie terapii onkologicznej?

Suchość, świąd i trądzik to tylko niektóre zmiany skórne, które mogą się pojawić w trakcie leczenia nowotworu. Właściwa pielęgnacja skóry może wspomóc terapię onkologiczną.

Prof. dr hab. n. med. Adam Reich

Zakład i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Rzeszowski

W jaki sposób leczenie onkologiczne wpływa na stan skóry?

Chemioterapia, radioterapia czy terapie skojarzone mogą wywoływać działania niepożądane, które uwidaczniają się na skórze pacjenta. I tak np. u chorych, u których stosowana jest chemioterapia, często obserwujemy zmiany skórne takie jak: suchość, złuszczanie, zaczerwienienie i świąd. Co ważne, niektóre zmiany skórne, chociaż kłopotliwe, mogą świadczyć o pozytywnej odpowiedzi na leczenie – często są nimi np. zmiany trądzikowe, które zwykle pojawiają się na twarzy, plecach lub głowie.

Niektóre leki przeciwnowotworowe mogą również wywoływać przebarwienia, a z kolei u chorych, u których stosowana jest immunoterapia nowotworów, mogą pojawiać się różnego rodzaju autoimmunologiczne zmiany skórne, np. w postaci łuszczycy. Pogorszenie wyglądu skóry może mieć miejsce także u pacjentów leczonych radioterapią – zmiany skórne mogą pojawić się u nich zarówno na obszarze naświetlanym, jak i w jego pobliżu. Często u tych chorych obserwujemy problemy skórne takie jak rumień, tkliwość, suchość skóry, utrata owłosienia, a na zaawansowanym etapie nawet owrzodzenia.

Dlaczego odpowiednia pielęgnacja skóry jest ważna na każdym etapie terapii onkologicznej? Jakie są konsekwencje jej braku?

Bardzo ważne jest, by dbać o skórę od samego początku leczenia onkologicznego. Jeszcze do niedawna nie zwracało się na to tak dużej uwagi, gdyż panowało przeświadczenie, że głównie skupiamy się na poważnej jednostce chorobowej jaką jest nowotwór. Jednak pamiętajmy, że podczas choroby leczenie dotyka całego człowieka, a skóra to nasz największy organ, który stanowi barierę uniemożliwiającą wnikanie do organizmu patogenów. Brak właściwej higieny i pielęgnacji osłabia jej funkcje ochronne, przez co skóra może nie tylko wyglądać gorzej i powodować dyskomfort wynikający z powstawania różnorakich zmian skórnych, ale także stan ten może zwiększać ryzyko wystąpienia infekcji skórnych czy urazów. To wszystko może z kolei negatywnie wpływać na leczenie onkologiczne, jak i ogólne samopoczucie chorego.

W jaki sposób należy dbać o skórę w trakcie chemio- i radioterapii? Czy jest możliwe skrócenie czasu regeneracji skóry u pacjentów onkologicznych?

Istotne jest, aby dbać o codzienną higienę, czyli raz dziennie umyć skórę delikatnym środkiem myjącym o pH <5,5, bez stosowania środków pocierających typu gąbka czy szczotka. Po krótkiej kąpieli lub prysznicu należy ją delikatnie osuszyć miękkim ręcznikiem (bez pocierania), a następnie nawilżyć, najlepiej emolientem, który skutecznie zadba o kondycję skóry. Stosowanie delikatnych dermokosmetyków do mycia i pielęgnacji na każdym etapie leczenia onkologicznego ma za zadanie nie tylko ją odżywić, uelastycznić i wzmocnić jędrność, ale także skrócić czas regeneracji oraz pozostawić na skórze warstwę ochronną, która będzie ją skutecznie zabezpieczać.

Jakie są kluczowe składniki zawarte w uzupełniających seriach produktów do skóry, które wspierają leczenie działań niepożądanych związanych z chorobą nowotworową?

Warto stosować preparaty, które np. przyspieszają gojenie, czyli zawierają w składzie alantoinę lub bisabolol. W składach dermokosmetyków warto szukać również substancji aktywnych, takich jak D-pantenol, olejki np. ze słodkich migdałów, masło shea, ekstrakt z aloesu, witaminę E, mocznik czy kwas hialuronowy. Przede wszystkim jednak należy zwrócić uwagę na konsystencję wybranych preparatów – musi być lekka, gdyż tłusta i ciężka będzie trudna do rozprowadzenia na skórze, przez co wzmocni efekt pocierania i ryzyko uszkodzenia. Aby mieć pewność czy wybrane dermokosmetyki będą skuteczne, warto poprosić lekarza lub farmaceutę o pomoc w wyborze.

Stan skóry i jej wygląd wpływa na samopoczucie pacjenta onkologicznego. Czy zgodzi się pan profesor z tym stwierdzeniem?

Trzeba pamiętać, że to, jak wyglądamy, często przekłada się też na to, jak się czujemy. Nawet w tak trudnym okresie, jakim jest leczenie choroby nowotworowej, pacjent chce mimo wszystko nadal czuć się piękny. Terapie onkologiczne mogą powodować smutek, frustrację i przygnębienie, dlatego też wygląd zewnętrzny może wspierać pacjenta w sprostaniu trudom codzienności. Jeśli jego skóra będzie zdrowa i zadbana, może to pozytywnie wpływać na samopoczucie chorego. Warto zatem o tym pamiętać i dbać o nią od początku leczenia onkologicznego.