Dr n. med. Tomasz Wiatr
Członek Europejskiego Towarzystwa Urologicznego, Polskiego Towarzystwa Urologicznego, Sekcji Endourologii i ESWL i Polskiego Towarzystwa Andrologicznego
Nietrzymanie moczu dotyka milionów osób, niezależnie od wieku, jednak wciąż pozostaje tematem tabu. Tymczasem wczesne rozpoznanie i otwarta rozmowa mogą znacząco poprawić jakość życia pacjentów.
Czym jest nietrzymanie moczu? Jakie są jego najczęstsze przyczyny? Jakich grup wiekowych może dotyczyć?
Nietrzymanie moczu to niezależny od naszej woli wyciek moczu. Problem ten dotyka około 10 proc. populacji, przy czym u kobiet występuje dwukrotnie częściej niż u mężczyzn. Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów nietrzymania moczu.
Pierwszym z nich jest wysiłkowe nietrzymanie moczu, czyli wyciek, który następuje w czasie kaszlu, kichania lub podczas aktywności fizycznej. Najczęstsze przyczyny to osłabienie mięśni dna miednicy, utrata elastyczności zwieracza cewki moczowej, porody – zwłaszcza naturalne, operacje ginekologiczne (np. histerektomia) oraz spadek poziomu estrogenów w okresie menopauzy.
Drugim typem jest naglące nietrzymanie moczu, gdzie występuje silne, trudne do opanowania parcie, po którym dochodzi do mimowolnego wycieku. Może być ono spowodowane nadaktywnością pęcherza, infekcjami dróg moczowych, cukrzycą lub chorobami neurologicznymi – takimi jak stwardnienie rozsiane, choroba Parkinsona czy przebyty udar.
Mamy też mieszane nietrzymanie moczu, które łączy objawy wysiłkowego i naglącego – w takich przypadkach występują czynniki charakterystyczne dla obu powyższych rodzajów.
Nietrzymanie moczu może dotyczyć osób w każdym wieku, choć jego częstość zdecydowanie wzrasta z wiekiem. W grupie 20-40 lat najczęściej występuje u kobiet – w związku z ciążą, porodem, wadami anatomicznymi czy intensywnym wysiłkiem (np. bieganiem). U mężczyzn w tej grupie wiekowej pojawia się rzadziej – głównie w wyniku urazów lub schorzeń neurologicznych.
W populacji powyżej 60.-65. roku życia problem ten dotyka nawet 30-50 proc. kobiet i 15-30 proc. mężczyzn. Przyczyną są m.in. osłabienie mięśni dna miednicy, choroby przewlekłe (cukrzyca, udar, choroba Parkinsona, demencja), zmniejszona pojemność pęcherza, działania niepożądane leków, a także ograniczona sprawność ruchowa – tzw. funkcjonalne nietrzymanie moczu.
Jak rozmawiać na temat nietrzymania moczu, by przełamać tabu i wspierać pacjentów w codziennym funkcjonowaniu?
To trudny i często wstydliwy temat. Dlatego rozmowa powinna być prowadzona z dużym taktem i zrozumieniem. Empatia, cierpliwość i szacunek dla pacjenta są tu kluczowe. Pacjent zgłaszający taki problem musi mieć poczucie wsparcia oraz świadomość, że istnieją skuteczne formy leczenia. Przełamanie tabu często zaczyna się od otwartej, życzliwej rozmowy – to pierwszy krok do poprawy jakości życia.
W jaki sposób odpowiednia higiena osobista wpływa na komfort życia osób zmagających się z tym problemem?
Odpowiednia higiena ma ogromne znaczenie. Kontakt skóry z moczem może prowadzić do odparzeń, stanów zapalnych czy nawracających infekcji dróg moczowych. Dbałość o skórę i właściwą pielęgnację wpływa nie tylko na zdrowie fizyczne, ale i psychiczne – pacjenci zyskują pewność siebie, chętniej wychodzą z domu i pozostają aktywni społecznie.
Jak wybrać odpowiednie materiały chłonne, które ułatwiają codzienną higienę?
Dobór materiału chłonnego powinien być indywidualny. Ważne jest, by produkt był dobrze dopasowany do stopnia nietrzymania, wygodny, oddychający i odpowiednio chłonny. Źle dobrany środek może powodować dyskomfort i zwiększać stres. Trzeba wziąć pod uwagę nie tylko rozmiar i anatomiczne dopasowanie, ale też styl życia osoby zmagającej się z problemem – inne potrzeby będzie miała osoba aktywna zawodowo, a inne senior z ograniczoną mobilnością.
