Coraz więcej z nas choruje nie z powodu wirusów czy bakterii, ale własnych nawyków. Lekarz rodzinny tłumaczy, jak współczesny styl życia prowadzi do chorób cywilizacyjnych – i jak można tego uniknąć.
Lek. Marcin Król
Rezydent medycyny rodzinnej z pasją do zdrowego stylu życia i holistycznego podejścia do pacjenta. Wierzy, że uśmiech i pozytywne nastawienie wspiera proces leczenia tak samo jak medycyna. Poza gabinetem aktywnie uprawia sport, co pomaga dbać o własną równowagę oraz lepiej rozumieć potrzeby swoich pacjentów.
Jakie choroby najczęściej zaliczamy dziś do cywilizacyjnych i czy rzeczywiście wynikają głównie ze stylu życia?
Choroby cywilizacyjne to grupa przewlekłych, niezakaźnych schorzeń, których występowanie jest efektem postępu i rozwoju cywilizacyjnego. Stanowią główną przyczynę przedwczesnych zgonów.
Do najczęściej wymienianych chorób cywilizacyjnych należą: choroby układu sercowo-naczyniowego (miażdżyca, choroba wieńcowa, zawał serca, udar mózgu), cukrzyca typu 2, przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), nowotwory złośliwe (m.in. rak płuca i jelita grubego), otyłość, choroby układu pokarmowego oraz zaburzenia zdrowia psychicznego, w tym depresja.
Występowanie tych chorób jest w dużej mierze związane ze stylem życia – niezdrową dietą, brakiem aktywności fizycznej, paleniem tytoniu, nadmiernym spożyciem alkoholu oraz otyłością. Jednak nie jest to jedyny czynnik – istotną rolę odgrywają również uwarunkowania socjoekonomiczne, kulturowe, środowiskowe, genetyczne i dostęp do opieki zdrowotnej.
Jak siedzący tryb życia i praca przed komputerem wpływają na nasze zdrowie?
Siedzący tryb życia powoduje wiele niekorzystnych zmian fizjologicznych, które sprzyjają rozwojowi chorób przewlekłych. Negatywnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy, prowadzi do zastoju krwi i limfy oraz zaburzeń krążenia. Zmniejsza masę mięśniową, powoduje przyrost tkanki tłuszczowej, zwiotczenie mięśni i ścięgien, przeciążenia kręgosłupa, a u dzieci – wady postawy.
Spowalnia również procesy metaboliczne, przyczyniając się do rozwoju nadwagi, otyłości i jej powikłań, takich jak miażdżyca, nadciśnienie tętnicze czy cukrzyca typu 2.
Czy większa świadomość zdrowotna pacjentów realnie zmniejsza ryzyko zachorowania?
Oczywiście. Wdrażanie zasad medycyny stylu życia – opartych na edukacji i modyfikacji zachowań pacjentów – pozwala znacząco ograniczyć ryzyko wystąpienia chorób cywilizacyjnych.
Niezbędne są systemowe działania, takie jak kampanie edukacyjne i profilaktyczne. Rolą lekarzy rodzinnych jest wspieranie pacjentów w podejmowaniu zdrowych decyzji. Sam staram się być przykładem – nie tylko edukuję w gabinecie, ale także dzielę się swoją sportową pasją w mediach społecznościowych. Ogromną satysfakcję daje mi, gdy pacjenci piszą, że zaczęli uprawiać sport lub powrócili do ulubionej aktywności.
Jakie są najważniejsze nawyki z perspektywy lekarza rodzinnego?
1. Aktywność fizyczna – nie musi to być intensywny trening. WHO zaleca 150 minut umiarkowanej aktywności tygodniowo. To może być szybki spacer – jeśli podczas niego możemy swobodnie rozmawiać, jest to wystarczające.
2. Zbilansowana dieta – bogata w warzywa i owoce, z ograniczeniem tłuszczów, cukrów prostych i produktów wysoko przetworzonych. Każdemu zdarza się ulec pokusie, ale kluczowy jest umiar.
3. Ograniczenie używek – zwłaszcza palenia papierosów i picia alkoholu. Sam ponad rok temu całkowicie zrezygnowałem z alkoholu – była to jedna z najlepszych decyzji w moim życiu.
