Prof. dr hab. n. med. Marek Kulus
Klinika Pneumonologii i Alergologii Wieku Dziecięcego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Koalicja na Rzecz Leczenia Astmy
O alergii i częstszych manifestacjach jej objawów zazwyczaj mówimy w okresie wiosenno-letnim. Jednak istnieje wiele czynników, które mogą wzmagać symptomy alergiczne także w okresie jesienno-zimowym.
Jesień to początek problemów związanych z zanieczyszczeniem powietrza. Czy okres ten może nasilać reakcje alergiczne spowodowane smogiem?
Z perspektywy lekarza alergologa, ale i pediatry, chciałbym podkreślić dwa kluczowe zjawiska pojawiające się jesienią. Otóż po wakacjach mamy do czynienia z jesienną epidemią astmy – dzieci wracając do szkoły, przynoszą ze sobą całą pulę wirusów i bakterii, dlatego częściej dochodzi do epizodów duszności astmatycznej. Z drugiej strony zaczyna się też okres grzewczy i wyższe stężenie zanieczyszczeń powietrza. To z kolei w połączeniu z podrażnioną infekcjami śluzówką w układzie oddechowym sprawia, że alergeny znacznie łatwiej docierają bezpośrednio do naszego układu odpornościowego, omijając naturalne bariery. Te bodźce są wtedy silniejsze i dużo trudniejsze do opanowania. Do tego dochodzi fakt częstszego przebywania w pomieszczeniach, co naraża alergików na wpływ takich alergenów jak roztocza kurzu domowego czy też dym tytoniowy, jeśli znajdują się w otoczeniu osób palących.
Czy istnieją typowe objawy alergii związane ze smogiem?
Charakterystycznym objawem przy smogu jest kaszel i pochrząkiwanie wywołane poprzez spływanie wydzieliny wytwarzanej w nosie i zatokach po tylnej ścianie gardła. Dodatkowo symptomem może być podrażnienie błon śluzowych górnych dróg oddechowych manifestujące się poprzez ból gardła lub uczucie pieczenia, szczególnie po przebudzeniu.
Czy istnieje związek między astmą a alergią?
Często mówimy o astmie alergicznej (atopowej) oraz o astmie niealergicznej o bardziej złożonych mechanizmach działania. U dzieci dominuje przede wszystkim ta pierwsza, alergiczna. Zgodnie z teorią marszu alergicznego, u dzieci, u których wcześnie pojawiają się objawy atopowego zapalenia skóry i alergii pokarmowej częściej dochodzi do rozwinięcia się astmy. Oczywiście nie dotyczy to wszystkich pacjentów, jednak pokazuje to pewną skłonność. Istnieje również postać tzw. astmy wczesnodziecięcej, która w dużej mierze związana jest z infekcjami wirusowymi.
Jak można zapobiegać alergii w sezonie jesiennym?
Prewencja (zapobieganie) w przypadku alergii jest trudna, ponieważ polega na unikaniu ekspozycji na dany alergen. W przypadku smogu powinniśmy zatem unikać oddychania zanieczyszczonym powietrzem, co w praktyce jest niewykonalne. Jako społeczeństwo staramy się walczyć o czyste powietrze, ale nadal w tej kwestii jest wiele do zrobienia.
Alergicy jesienią powinni również pamiętać o prawidłowym kontrolowaniu swojego schorzenia oraz o regularnym przyjmowaniu leków. Alergia to reakcja zapalna, zatem leki powinny być stosowane w sposób przewlekły, a nie tylko doraźny. W okresie jesienno-zimowym alergicy muszą chronić się przed zakażeniami infekcyjnymi, w tym m.in. poprzez stosowanie szczepień przeciwko grypie.