Czy wiesz, że Ty też możesz być zakażony wirusem HIV? Kto szczególnie powinien zastanowić się nad wykonaniem testu na HIV?
Prof. dr hab. Brygida Knysz
Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Zakaźnych, Chorób Wątroby i Nabytych Niedoborów Odpornościowych, UM we Wrocławiu
Jeszcze do niedawna zakażenie wirusem HIV było uznawane za problem osób zażywających środki odurzające oraz par homoseksualnych. Ile obecnie w Polsce mamy potwierdzonych przypadków zakażenia wirusem HIV? Czy ta liczba rośnie? U ilu osób dochodzi do zakażenia rocznie? Kogo najczęściej dotyczy zakażenie?
Na dzień 31 lipca 2018 w Polsce mamy zarejestrowane 23 311 przypadków zakażeń wirusem HIV. W tym odnotowaliśmy 3 627 zachorowań na AIDS. Trzeba pamiętać, że problem wirusa HIV, AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową nie jest przypisany jedynie do środowiska osób stosujących dożylniie środki odurzające i par homoseksualnych – jest to problem, który może spotkać każdego z nas, niezależnie od tego ile mamy lat, jakie stanowisko zajmujemy. W badaniach przeprowadzonych w latach 2013-2017 udowodniono, że zachorowanie na AIDS tak samo często dotyczy osób homoseksualnych, jak i heteroseksualnych. Dlatego nie powinniśmy przypisywać tego zakażenia, czy choroby do konkretnej grupy społecznej. Warto również wspomnieć, że problem zakażenia wirusem HIV może dotyczyć także osób starszych, które są aktywne seksualnie. Należy o tym pamiętać i pomimo niemożności zajścia w ciążę, również podczas stosunków stosować zabezpieczenie w postaci prezerwatywy, które pozwala zabezpieczyć przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową.
W jaki sposób możemy sprawdzić czy jesteśmy zakażeni wirusem HIV? Kto szczególnie powinien zastanowić się nad wykonaniem testu na obecność wirusa w organizmie? Czy Polacy wciąż wstydzą się wykonywać test w kierunku HIV i innych chorób przenoszonych drogą płciową?
Aby sprawdzić, czy jesteśmy zakażeni wirusem HIV należy wykonać test z krwi w laboratorium. W całej Polsce działają punkty, w których anonimowo – np. po podaniu pseudonimu, inicjałów można bezpłatnie się przetestować. Wykonanie testu w kierunku wirusa HIV jest wskazane dla każdego z nas, ponieważ nigdy nie mamy stuprocentowej pewności, czy kiedyś nie zostaliśmy zakażeni. Warto wspomnieć, że wirus przenosi się nie tylko drogą płciową, ale każe przez kontakt z krwią osoby zakażonej. Może do niego dojść np. poprzez zakłucie igłą, skaleczenie, ale także poprzez kontakt z wydzieliną pochodzącą ze śluzówek np. zatarcie oczu. Z badań przeprowadzonych przez profesora Zbigniewa Izdebskiego wynika, że Polacy w ogóle nie myślą o wykonaniu testu w kierunku zakażenia HIV. Profesor zapytał 2500 osób, czy myśleli o testowaniu się w kierunku zakażenia wirusem HIV. “Tak” odpowiedziało tylko 12 proc. ankietowanych, w rezultacie badaniu poddało się tylko 8 proc. badanych respondentów.
W jaki sposób możemy zabezpieczyć się przed zakażeniem wirusem HIV? Jakie środki ostrożności powinien na co dzień zachowywać każdy z nas?
Najlepszym zabezpieczeniem przed wirusem HIV jest stosowanie prezerwatywy podczas każdego stosunku seksualnego. Warto również wspomnieć, że już od kilku lat mamy dostęp do przedekspozycyjnej profilaktyki HIV, która polega na zastosowaniu terapii antyretrowirusowej przez osobę, u której występuje duże ryzyko zakażeniem wirusem HIV. Terapia ta jest odpłatna, ale jej cena nie jest wysoka – jej koszt waha się w granicach 130 złotych miesięcznie. W całej Polsce działają punkty informacyjne, w których można uzyskać więcej informacji o PrEP, a receptę na leki antyretrowirusowe może wypisać nam każdy lekarz.
Czym jest poekspozycyjna profilaktyka HIV? Do kogo jest ona skierowana? Czy może ona dotyczyć także innych chorób przenoszonych drogą płciową?
Poekspozycyjna profilaktyka polega na podawaniu leków antyretrowirusowych osobie, która mogła być narażona na zakażenie wirusem HIV. Aby była ona skuteczna, powinna być podana pacjentowi w ciągu 48 godzin od wystąpienia możliwości zakażenia. Poekspozycyjna profilaktyka zakażenia HIV może być podana bezpłatnie w momencie wypadku – zakłucia igłą, gwałtu czy innego zdarzenia, na które pacjent nie miał wpływu. Nie możemy jednak stosować poekspozycyjnej profilaktyki jako regularnego zabezpieczenia przed zakażeniem, szczególnie jeśli osoba świadomie naraża się na zakażenie HIV.
Na świecie od lat trwają badania nad lekami, które zatrzymują rozprzestrzenianie się wirusa HIV. Pierwszym przełomem było w przeszłości wprowadzenie terapii kombinowanych, które hamują namnażanie się wirusa i pozwalają osobie zakażonej żyć komfortowo przez wiele lat. W 2018 roku opublikowano wyniki najnowszych badań, które dowodzą, że stosowanie leków antyretrowirusowych u osoby zakażonej HIV może powstrzymać dalsze przenoszenie zakażenia. Badania te udowodniły, że osoba z niewykrywalną wiremią HIV jest niezakaźna względem innych osób. To przełomowe odkrycie, które może całkowicie zmienić życie osób zmagających się z zakażeniem wirusem HIV.