Jak wygląda profilaktyka HIV w Polsce w XXI wieku?

Agnieszka Świderska

Mgr zdrowia publicznego, spec. Promocja Zdrowia i Epidemiologia, doradczyni HIV/AIDS, koordynatorka projektów w Fundacji Edukacji Społecznej

Dr n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak

Prezeska Zarządu Fundacji Edukacji Społecznej

Analiza Krajowego Centrum ds. AIDS agendę Ministra Zdrowia pokazuje, że z roku na rok poziom wiedzy na temat HIV w Polsce się obniża. Badania wewnętrzne marki Durex również potwierdzają, że świadomość dróg zakażenia oraz możliwości wykonania testu na HIV jest zbyt niska.

Oba badania pokazują jedynie wycinek wiedzy Polek i Polaków. Szacuje się, że w rzeczywistości jest ona jeszcze mniejsza. Wpływa to również na potrzebę wykonywania testów. Nadal tylko 10 proc. dorosłych w Polsce wykonało przynajmniej jeden raz w życiu badanie w kierunku HIV. Dlaczego nie interesuje nas profilaktyka HIV?

Jedną z podstawowych przyczyn jest brak powszechnego i opartego na wiedzy programu profilaktycznego. Sztuką nie jest zrobić jakąś pogadankę na temat HIV, lecz stworzyć projekt, który będzie rzetelny, ogólnopolski i będzie odpowiadać na potrzeby grupy odbiorców. Inne treści będziemy kierować do młodzieży, a inne do osób po 40. roku życia. Na podstawie ewaluacji programów realizowanych przez Fundację Edukacji Społecznej widać, że odpowiednio podana wiedza przynosi efekty. W każdej szkolonej grupie wzrasta poziom wiedzy i świadomość ryzyka zakażenia HIV. Można mieć idealnie skrojony program profilaktyczny, jednak nic nie uda się bez odpowiedniego wsparcia instytucji rządowych. Organizacje pozarządowe od lat apelują o zwiększenie środków finansowych na działania profilaktyczne. Aktualnie środki przeznaczone przez Ministerstwo Zdrowia rozkładają się następująco: 95 proc. leczenie antyretrowirusowe, z pozostałych 5 proc. głównie finansowane są Punkty Konsultacyjno-Diagnostyczne. Od lat brakuje środków na wsparcie osób żyjących z HIV i zróżnicowaną profilaktykę w kluczowych populacjach. Łatwo więc zauważyć, że finansowanie nie odpowiada realnym potrzebom.

Biorąc pod uwagę zdrowie publiczne adekwatne finansowanie profilaktyki wpłynęłoby pozytywnie na budżet państwa, ponieważ zapobieganie zawsze jest tańsze niż leczenie chorób przewlekłych. Dużym wsparciem mogą okazać się władze miast. Miasta takie jak Warszawa, Łódź, Kraków, Wrocław, Szczecin uwzględniają potrzebę działań profilaktycznych w swoich budżetach. Jednak w profilaktyce chodzi o to, żeby była ona dostępna dla każdej osoby, również tej mieszkającej poza metropoliami. Dużym utrudnieniem jest również stanowisko Ministerstwa Oświaty względem projektów realizowanych przez organizacje pozarządowe w szkołach. Brak uwzględnienia profilaktyki HIV w programie oświatowym oraz niemożność realizacji działań przez edukatorów zewnętrznych znacznie ogranicza rozmowę na temat zdrowych nawyków w kontekście seksualności. To, czy profilaktyka HIV będzie istniała zależy również od ciebie. Fundacja Edukacji Społecznej w swojej pracy zawsze skupia się na grupie docelowej i stara się wyjść naprzeciw ich oczekiwaniom. Doskonałym przykładem jest projekt bezpłatnego testowania plenerowego czy wysyłka domowych testów na HIV, która ponownie ruszy już w najbliższych miesiącach.

Bez względu na to, kim jesteś i czym się zajmujesz, możesz przyczynić się do szerzenia rzetelnej wiedzy. Jeżeli masz dzieci, rozmawiaj z nimi na temat infekcji przenoszonych drogą płciową, podsyłaj im materiały, które mają wiarygodne źródła. Prowadzisz firmę? Wesprzyj wybraną przez ciebie organizację pozarządową w ramach darowizny lub działań CSR. I przede wszystkim to, co najlepszego możesz zrobić dla profilaktyki HIV, to zabezpieczać się w kontaktach seksualnych i zrobić test w kierunku HIV. Bo HIV może dotyczyć każdego z nas i nie ma w tym nic wstydliwego.