Skip to main content
Home » Immunologia » Nietolerancja pokarmowa
Immunologia

Nietolerancja pokarmowa

nietolerancja pokarmowa
nietolerancja pokarmowa

Nietolerancja pokarmowa jest pojęciem niezwykle szerokim. To nieprawidłowa reakcja na produkty, na które większość z nas nie reaguje i które dobrze toleruje.

Prof. dr hab. n med. Piotr Albrecht

Warszawski Uniwersytet Medyczny Klinika Gastroenterologii i Żywienia Dzieci Wiceprezes Polskiego Towarzystwa Wspierania Osób z Nieswoistymi Zapaleniami Jelita „Jelita”

Nietolerancja może dotyczyć laktozy, czy różnego typu barwników i innych związków występujących w pokarmach i wyzwalających reakcje pseudoalergiczne. Ich objawy mogą być różne, od jelitowych (wymioty, biegunka, krew w stolcach, brak przyrostu masy ciała), po skórne (pokrzywka, atopowe zapalenie skóry).

Rozwój i dojrzewanie przewodu pokarmowego człowieka polega na nabywaniu tolerancji na różnego typu pokarmy, dzięki czemu nasz układ odpornościowy nie traktuje ich jak czegoś obcego i nie reaguje na nie tak jak na bakterie, wirusy czy grzyby chorobotwórcze. Prawidłowemu rozwojowi sprzyja karmienie dziecka piersią, zwłaszcza przez pierwsze sześć miesięcy życia. W naturalnym mleku matki znajduje się szereg składników, które chronią przed rozwojem alergii i nietolerancji pokarmowych, m.in. immunoglobuliny ochronne (IgA), limfocyty i granulocyty. Ciekawym odkryciem są tzw. otoczki kuleczek tłuszczowych pokarmu kobiecego. Badania wykazały, że podawane osobom w podeszłym wieku poprawiają pamięć i chronią przed chorobą Alzheimera. Okazało się, że występują one również w mleku krowim, najwięcej w maślance, ale są bezpowrotnie tracone w procesie technologicznym. Można je jednak uzyskać na skalę przemysłową i dodawać do mleka. Ważna jest także zróżnicowana dieta, a nie monokultury, które stosuje się w żywieniu, zarówno małych dzieci, jak i dorosłych. Najzdrowsza jest dieta śródziemnomorska.

Alergiom sprzyja także środowisko, w którym żyjemy: chemizacja i nadmierna czystość, przez którą dzieci nie mają kontaktu z drobnoustrojami i możliwości nabrania odporności. Ostatnio modne jest pojęcie tzw. cieknącego czy nieszczelnego jelita. Do uczuleń i schorzeń przewodu pokarmowego związanych z nadmierną przepuszczalnością jelit przyczynia się głównie to co zjadamy, w tym różnego rodzaju dodatki do żywności, m.in. spulchniacze. Być może w ten sposób działają także różne emulgatory i maltodekstryny, dodawane do wielu produktów, łącznie z jogurtami „naturalnymi”, żeby uzyskać pożądaną konsystencję. Do schorzeń przewodu pokarmowego mogą przyczyniać się również antybiotyki. Ich stosowanie jest często całkowicie zbędne, a ich podawanie w pierwszych dwóch latach życia zwiększa trzy, a nawet czterokrotnie, ryzyko występowania m.in. nieswoistych zapaleń jelit, podobnie jak innych chorób autoimmunizacyjnych.

Wokół glutenu narosło wiele mitów. Na pewno nie wolno go podawać dziecku do czwartego miesiąca życia. Można mieć zwykłą alergię na gluten, tak jak na białko mleka krowiego, jaja i inne produkty, ale nie powinniśmy jej mylić z celiakią, która jest uwarunkowana genetycznie. Różnica między alergią a celiakią jest taka, że z alergii na gluten można wyrosnąć, tak jak z wielu alergii pokarmowych. Do 90 proc. alergii pokarmowych występujących w dzieciństwie w późniejszym wieku zanika. Natomiast celiakia, czyli genetycznie uwarunkowana nietolerancja glutenu, pozostaje na całe życie. Oczywiście można nie mieć widocznych jej objawów. Trzeba sobie uświadomić, że tylko co piąta osoba z celiakią zdaje sobie z tego sprawę. Reszta żyje w błogiej nieświadomości, często do końca życia.

Next article
Home » Immunologia » Nietolerancja pokarmowa
Immunologia

Jak alergia wpływa na kondycję układu immunologicznego?

Prof-dr-hab-Magdalena-Czarnecka-Operacz

Prof. dr hab. Magdalena Czarnecka-Operacz

Katedra i Klinika Dermatologii, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu

Jakie czynniki mogą powodować reakcję alergiczną?

Reakcja alergiczna może być wywołana przez bardzo wiele czynników środowiskowych. W zależności od rodzaju reakcji immunologicznej charakterystyka alergenów jest zupełnie inna.

Alergenami wywołującymi reakcję alergiczną typu natychmiastowego mogą być zarówno alergeny pokarmowe, alergeny białka mleka krowiego, jaja kurzego, ryby, orzeszki ziemne, warzywa, owoce, mięsa pochodzenia zwierzęcego oraz alergeny powietrznopochodne: alergeny roztocza kurzu domowego, grzybów pleśniowych, pyłku roślin takich jak drzewa, trawy, zboża, chwasty; alergeny lateksowe, alergeny zawarte w moczu zwierząt takich jak myszy, szczury, chomiki; alergeny naskórka i sierści zwierząt domowych itd.

W przypadku reakcji alergicznej typu pierwszego, czyli natychmiastowej, objawy kliniczne pojawiają się na przestrzeni sekund, minut po ekspozycji na alergen. Mogą one dotyczyć zarówno skóry, układu oddechowego i pokarmowego, jak też mieć charakter uogólniony.

Przykładami chorób rozwijających się na podłożu natychmiastowej reakcji alergicznej mogą być: ostra pokrzywka i obrzęk naczynioruchowy, alergiczny nieżyt nosa i spojówek (sezonowy lub całoroczny), astma oskrzelowa, ale również zespół anafilaksji jamy ustnej oraz alergiczny wstrząs anafilaktyczny.

Mówi się, że czas wiosny i lata jest najgorszy dla alergików, co w takim razie w czasie nadchodzącej jesieni może doskwierać takim osobom?

Oczywiście w przypadku osób uczulonych na alergeny pyłków drzew oraz traw i zbóż wiosna i lato to szczególnie trudny okres roku. Natomiast w czasie jesienno-zimowym alergicy przede wszystkim cierpią z powodu uczulenia m.in. na: alergeny pyłku chwastów, grzybów pleśniowych i roztocza kurzu domowego.

Co ważne chorzy uczuleni na alergeny całoroczne, jak alergeny roztocza kurzu domowego, praktycznie przez cały czas mogą prezentować objawy wynikające z klinicznie istotnej alergii, z zaostrzeniem w okresie zimowym, poprzez niższą niż w lecie cyrkulację świeżego powietrza.

Jednak najważniejsze jest to, aby pamiętać, że skuteczne regularne stosowanie środków przeciwhistaminowych prowadzi do skutecznej całorocznej kontroli nad stanem naszego zdrowia, w walce z objawami alergii.

Jakie zachowania powinny być wdrażane w domu alergika w czasie trwania okresu jesienno-zimowego, aby uniknąć nasilania się drażliwych objawów alergicznych?

Możliwie jak największe ograniczenie ekspozycji na uczulające alergeny. Po spacerach – spłukanie całej powierzchni skóry, zastosowanie kropli do oczu lub nosa w zależności od nasilenia objawów klinicznych w zakresie poszczególnych narządów ciała.

Natomiast w warunkach domowych możliwe zmniejszenie stężenia uczulających alergenów w powietrzu (na przykład należy uważać na uruchamianie klimatyzatorów, w obrębie których bardzo łatwo rozmnażają się grzyby pleśniowe. Ich praca warunkuje zwiększenia stopnia ekspozycji pacjentów na uczulające alergeny tj. roztocza).

Co uczula nas w domu, oprócz kurzu, roztoczy i sierści zwierząt?

Ciepła odzież, niejednokrotnie wełniana, czapki, szaliki oraz rękawiczki – wszystkie tego typu elementy garderoby pacjenta mogą wywoływać odczyn z podrażniania. Zwróćmy też uwagę na skład pościeli, w której układamy się do snu. Wybierajmy tkaniny o wysokiej zawartości bawełny, która nie podrażnia skóry, zamiast wełny i syntetycznych materiałów.

Jak alergia wpływa na kondycję układu immunologicznego? Czy bardziej niż inni alergik jest podatny na zachorowania w czasie jesienno-zimowym?

A zatem sam proces alergii manifestujący się rozmaitymi chorobami ze strony różnych narządów i układów nie stanowi przyczyny zwiększenia zapadalności na jesienno-zimowe infekcje, jednak niektóre formy terapii stosowane w prowadzeniu ciężkich postaci chorób alergicznych, potencjalnie mogą być przyczyną łatwiejszego rozwoju infekcji przykładowo dróg oddechowych i dlatego wymagana jest szczególna ostrożność w projektowaniu zasad terapii w tej grupie pacjentów oraz szczegółowe i systematyczne kontrolowanie ich stanu klinicznego, oraz natychmiastowa modyfikacja leczenia, w sytuacji rozwoju pierwszych objawów infekcyjnych.

Next article