Lek. med. Agata Strukow
Absolwentka Wydziału Lekarskiego Pomorskiej Akademii Medycznej oraz kierunków podyplomowych Dietetyka w Chorobach Wewnętrznych i Metabolicznych, Psychologii Biznesu dla Menedżerów oraz MBA
Witamina D odgrywa kluczową rolę w budowaniu odporności. Prawidłowa suplementacja i leczenie niedoborów witaminy D powinni być poprzedzone badaniem jej stężenia we krwi, szczególnie w grupie pacjentów z chorobami przewlekłymi.
Witamina D to ważny czynnik budowania odporności u wszystkich pacjentów, ale zwłaszcza u osób z chorobami przewlekłymi. Jakie rekomendacje w tym zakresie obowiązują dla osób z chorobami alergicznymi?
W Polsce obowiązują rekomendacje zwane Zasadami suplementacji i leczenia witaminą D. Ich ostatnia nowelizacja dokonana została w 2018 roku i dotyczy zaleceń stosowania witaminy D w Polsce. Dokument ten zalicza osoby z chorobami przewlekłymi, w tym alergicznymi, metabolicznymi, astmą oskrzelową oraz atopowym zapaleniem skóry, do grupy ryzyka niedoboru witaminy D. U tych pacjentów wskazane jest podjęcie leczenia lub suplementacji pod kontrolą stężenia witaminy D w surowicy. W praktyce oznacza to, że gdy taki pacjent pojawi się w gabinecie alergologa lub innego lekarza, a nie miał nigdy oznaczonego poziomu witaminy D, to trzeba to badanie wykonać i zalecić odpowiednią dawkę suplementacyjną czy też leczniczą.
Pacjenci często sami stosują suplementację witaminą D, ponieważ mają świadomość powszechnie występującego niedoboru. Czy u tych pacjentów również zalecać badania poziomu witaminy D?
Jeśli pacjent jest świadomy i już zażywa witaminę D, to tylko ułatwia pracę lekarzowi. Niemniej nadal trzeba ten poziom poznać, by wiedzieć, czy dawka, którą pacjent przyjmuje, jest odpowiednia. Większość wybiera dawkę między 1000 a 2000 jednostek, która przeznaczona jest dla pacjentów bez niedoboru. Należy pamiętać także, że stężenie witaminy D, jeśli zażywamy ją doustnie, jest zmienne osobniczo. Zależy to od naszej genetyki, syntezy skórnej, dlatego, nawet jeśli przyjmujemy tę samą dawkę, to stężenie u innej osoby może się różnić, co warto sprawdzić za pomocą badania.
Jaki powinien być cel leczenia lub suplementacji witaminą D?
Wytyczne podają, że celem leczenie lub suplementacji jest utrzymanie witaminy D na poziomie od 30 do 50 nanogramów na mililitr w surowicy. Badania wykazują, że jest to optymalne stężenie, które zapewnia potencjalne korzyści zdrowotne nie tylko dla układu kostno-stawowego, ale również dla działań plejotropowych. Cel leczenia oparty jest na prawidłowym poziomie witaminy D w organizmie, ponieważ jej niedobór nie daje charakterystycznych objawów i badanie laboratoryjne jest wyznacznikiem skuteczności suplementacji lub leczenia.
Jak często kontrolować stężenie witaminy D u pacjentów?
Według rekomendacji jest to zależne od poziomu wyjściowego. Jeśli jest to niedobór ciężki, należy wykonać badanie kontrolne po 1-3 miesiącach od zastosowania leczenia witaminą D, następnie ponownie po 3 miesiącach i – jeśli poziom witaminy D – wraca do wartości optymalnych badanie powtarzamy raz w roku. Gdy jest to niedobór znaczny, badanie kontrolne trzeba zrobić po 3 miesiącach, a potem również raz w roku. Przy stężeniu witaminy D bliżej poziomu prawidłowego, po wdrożeniu odpowiedniej suplementacji, wystarczy wykonać badanie po 6 miesiącach, a później raz do roku. Oczywiście jest to kwestia niezwykle indywidualna i jeśli będzie taka potrzeba, warto te badanie wykonać nawet częściej.
Które badanie najlepiej odwzorowuje stan witaminy D w organizmie pacjenta?
Najlepszym wskaźnikiem jest badanie 25-hydroksywitaminy D pokazujące stan magazynowy witaminy w organizmie. Metody laboratoryjne, które obecnie mamy do dyspozycji pozawalają na to, by ten parametr pokazywał witaminę D, którą organizm czerpie z diety oraz tę z syntezy skórnej.
Jak przygotować pacjenta do badania?
Badanie poziomu witaminy D nie wymaga specjalnego przygotowania. Może być wykonane o każdej porze dnia, a pacjent nie musi być na czczo. Przed badaniem nie należy również odstawiać suplementacji witaminą D.