Tarczyca pod kontrolą – objawy, diagnoza i skuteczne leczenie

Prof. dr hab. n. med. Wojciech Zgliczyński

Prezes Polskiego Towarzystwa Menopauzy i Andropauzy, kierownik Kliniki Endokrynologii CMKP w Szpitalu Bielańskim w Warszawie, konsultant woj. mazowieckiego ds. endokrynologii

Jeśli zmagasz się z przewlekłym zmęczeniem, nagłą zmianą masy ciała, problemami z koncentracją lub kołataniem serca, może to być sygnał, że twoja tarczyca nie funkcjonuje prawidłowo.

Jakie są najczęstsze objawy związane z dysfunkcją tarczycy, które powinny skłonić do wykonania badań diagnostycznych?

Zaburzenia czynności tarczycy, takie jak jej niedoczynność związana z niedoborem hormonów tarczycowych czy nadczynność wywołana nadmiarem tych hormonów, mogą powodować wiele objawów, które często są niespecyficzne i dość łatwo je pomylić z innymi schorzeniami. Jeśli występują poniższe symptomy, warto wykonać badania diagnostyczne (TSH, FT3, FT4, a czasem także przeciwciała przeciwtarczycowe).

Najczęstsze objawy niedoczynności tarczycy to: przewlekłe zmęczenie i senność, uczucie zimna, przyrost masy ciała, suchość skóry, łamliwość włosów i paznokci, problemy z koncentracją i pamięcią, obrzęki twarzy, dłoni, stóp, zaparcia, spowolniona czynność serca (bradykardia), zaburzenia miesiączkowania, obniżony nastrój, a nawet depresja.

Objawy nadczynności tarczycy to: nieuzasadniona utrata masy ciała, nadmierne pocenie się i stałe uczucie gorąca, drżenie rąk, kołatanie serca (tachykardia), nerwowość, niepokój, bezsenność, osłabienie mięśni, częste biegunki, wypadanie włosów. Wczesna diagnostyka pozwala uniknąć poważniejszych powikłań i skutecznie kontrolować chorobę.

W jaki sposób terapia hormonalna może wpłynąć na jakość życia pacjentów?

Terapia hormonalna z zastosowaniem hormonów tarczycy (lewotyroksyny) jest podstawowym i jedynym sposobem leczenia niedoczynności tarczycy. Jej celem jest przywrócenie równowagi hormonalnej, co znacząco poprawia jakość życia pacjentów i powoduje ustąpienie wymienionych wcześniej przeze mnie objawów niedoboru hormonów tarczycy.

Nadczynność tarczycy leczy się zwykle lekami hamującymi produkcję hormonów tarczycy, tzw. tyreostatykami, niekiedy jodem radioaktywnym lub w niektórych przypadkach poprzez operacyjne usunięcie tarczycy. Takie postępowanie prowadzi do ustąpienia większości objawów nadczynności tarczycy wymienionych wcześniej.

Odpowiednio dobrane leczenie z reguły znacząco poprawia komfort życia pacjentów – zarówno w przypadku niedoczynności, jak i nadczynności tarczycy. Regularne kontrole u lekarza, monitorowanie stężenia hormonów i dostosowywanie leczenia do indywidualnych potrzeb są kluczowe, by pacjent czuł się dobrze i mógł normalnie funkcjonować.

Jakie powikłania mogą wystąpić w przypadku nieleczonych zaburzeń tarczycy i jak można im zapobiegać?

Nieprawidłowo leczone lub całkowicie ignorowane zaburzenia czynności tarczycy mogą prowadzić do poważnych powikłań, wpływających na wiele układów w organizmie. Zarówno niedoczynność, jak i nadczynność tarczycy wymagają odpowiedniego leczenia, aby zapobiec długoterminowym konsekwencjom zdrowotnym.

Najpoważniejszym powikłaniem skrajnego niedoboru hormonów tarczycowych jest śpiączka hipometaboliczna – która objawia się skrajnym osłabieniem, hipotermią, zwolnieniem pracy serca oraz oddychania i wymaga natychmiastowej hospitalizacji.

Przewlekły zaś niedobór hormonów tarczycowych prowadzi do podwyższonego stężenia cholesterolu i rozwoju miażdżycy, spowolnienia akcji i niewydolności serca. Duże znaczenie ma prawidłowe stężenie hormonów tarczycy u kobiet planujących ciążę, gdyż hormony te niezbędne są dla prawidłowego rozwoju płodu, a szczególnie jego mózgu.

Aby uniknąć tych groźnych powikłań należy przyjmować lewotyroksynę zgodnie z zaleceniami lekarza i odpowiednio monitorować stopień farmakologicznego wyrównania niedoczynności tarczycy, badając poziom odpowiednich hormonów we krwi.

W jaki sposób choroby autoimmunologiczne, takie jak choroba Hashimoto, wpływają na funkcjonowanie tarczycy i ogólny stan zdrowia pacjenta?

Choroba Hashimoto (przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy) jest chorobą autoimmunizacyjną, w której układ odpornościowy traktuje własne komórki tarczycy jako obce, atakuje je prowadząc do stopniowego uszkodzenia gruczołu i w konsekwencji niedoboru hormonów tarczycy. Choroba rozwija się powoli i może długo przebiegać bezobjawowo, ale z czasem powoduje rozwój niedoczynności tarczycy z wszelkimi jej konsekwencjami, o których już mówiłem wcześniej.

Źle się czujesz, ale nie jesteś w stanie wskazać dlaczego?
Wykonaj test i dowiedz się więcej.

Wykonaj test

Rośnie liczba zakażeń HIV w Polsce. Pomimo bezpłatnego leczenia, które gwarantuje niezaburzone życie, wiele osób w obawie przed stygmatyzacją wypiera diagnozę.

Prof. dr hab. Justyna Kowalska

Klinika Chorób Zakaźnych dla Dorosłych, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Jak przedstawiają się najnowsze dane dotyczące zakażenia HIV?

Sytuacja jest stabilnie zła, co oznacza, że co roku odnotowuje się około 2 tys. nowych przypadków zakażenia. Są to zwykle osoby młode, w wieku rozrodczym, wchodzącym w życie zawodowe. Wśród wszystkich chorych, których mamy w Polsce około 26 tys., dominującą grupą są mężczyźni – kobiety stanowią 10 proc. nowo rozpoznanych przypadków. Niestety sytuacja w związku z zakażeniem od lat nie ulega poprawie, co specjaliści postrzegają jako efekt braku szeroko zakrojonych działań profilaktycznych, a przede wszystkim braku odpowiedniej świadomości względem ryzykownych sytuacji i tym samym rzadkiego wykonywania testów wśród osób potencjalnie narażonych.

Czy wszyscy są jednakowo narażeni na zakażenie HIV? Czy do zakażenia dochodzi częściej u kobiet i podczas kontaktów heteroseksualnych?

Każdy, kto miał przynajmniej jedno zachowanie ryzykowne, nie może wykluczyć zakażenia HIV. Należy również podkreślić, że w rozumieniu medycznym oznacza ono kontakt seksualny z osobą, która nie była przebadana i bez zabezpieczenia. Przy czym trzeba zdawać sobie sprawę, że np. substancje psychoaktywne czy alkohol często prowadzą do sytuacji ryzykownych, zmniejszając percepcję ryzyka i sprawiając, że jesteśmy bardziej odważni i mniej świadomie podejmujemy decyzje. Znacząca jest również forma kontaktu seksualnego (w kontaktach waginalnych ryzyko zakażenia jest małe, z kolei w kontaktach analnych – wyższe) oraz ich częstotliwość, co oznacza, że ryzyko jest wysokie, gdy duża jest częstotliwość kontaktów z licznymi partnerami, którzy także mieli wielu partnerów. Można również zauważyć, że w przypadku kontaktów heteroseksualnych bardziej narażone są kobiety niż mężczyźni, co ma związek m.in. z ich anatomią oraz uwarunkowaniami psychologicznymi. Przy czym ostatecznie ryzyko zakażenia HIV występuje u każdego, kto ma za sobą sytuacje ryzykowne.

W jaki sposób dochodzi do zakażenia HIV i jak je rozpoznać?

Zakażenie HIV przenosi się przede wszystkim drogą kontaktów seksualnych, bardzo rzadko również drogą krwi. Aby sprawdzić, czy doszło do zakażenia, wystarczy wykonać test, którego wynik jest dostępny po 15 minutach. Niestety, nadal zarówno wśród mężczyzn, jak i kobiet nie ma dostatecznej edukacji w tym zakresie, dlatego też do rozpoznania dochodzi późno. Ponadto bardzo często funkcjonują w przestrzeni błędne przekonania i nierzadko osoby myślą, że ich to nie dotyczy, bo np. nie należą do grupy ludzi, która zwykle kojarzona jest z zakażeniem HIV. A chciałabym jeszcze raz podkreślić, że każdy może być narażony na to zakażenie, dlatego warto wykonać test przy okazji standardowych badań profilaktycznych.

A gdy wynik testu jest pozytywny, co dzieje się dalej? Jak wygląda leczenie?

Leczenie jest bezpłatne i trwa do końca życia, należy jednak podkreślić, że chory, u którego wcześnie wykryto zakażenie HIV i wdrożono terapie, ma taki sam okres przeżycia, jak osoba zdrowa. Co ważne, osoby chore, które wdrożą leczenie, mogą prowadzić niezaburzone życie. Ponadto leki mają niską toksyczność, dlatego terapię można stosować w okresie poczęcia i ciąży. Co ważne, chorujące kobiety w trakcie leczenia mogą w naturalny sposób mieć relacje intymne z partnerem, w naturalny sposób zajść w ciążę, rodzić siłami natury, a ich dziecko nie będzie zakażone wirusem HIV.