Polska farmacja innowacją stoi

Polska farmacja to już nie tylko tzw. terminale światowych koncernów, ale innowacyjne ośrodki akademickie, instytuty badawcze i przedsiębiorstwa.

Dr hab. Jakub Fichna

Prof. UMed, Kierownik Zakładu Biochemii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, członek Akademii Młodych Uczonych

Rynek farmaceutyczny w Polsce kwitnie. W październiku br. wartość sprzedaży na rynku aptecznym wyniosła 2 815 mln zł, co stanowi wzrost o 4,3 proc. w porównaniu do października 2015 r. (wg danych PharmaExpert¹). Obrót statystycznej apteki w październiku br. wyniósł 189 tys. zł (w cenach detalicznych brutto) i był wyższy o 1,9 proc. niż w październiku 2015 r. Wiele leków sprzedawanych w aptekach to wciąż produkty tzw. terminali światowych koncernów oraz „pakowalni leków”, jak określa je prof. dr hab. Łukasz Kaczmarek, Dyrektor Instytutu Farmaceutycznego². Mimo to wyraźnie widoczna jest tendencja do wdrażania leków innowacyjnych z Polski, które lada dzień mogą trafić na apteczne półki. Obecnie, pod względem dostępu do nowoczesnych terapii, Polska jest na jednym z ostatnich miejsc w Europie. Zwiększenie dostępu pacjentów do nowoczesnych środków farmakologicznych postulowane jest m.in. przez Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA³.

Polskie przedsiębiorstwa przemysłowe na działalność innowacyjną wydały w 2014 roku 24,6 mld zł, a najbardziej innowacyjnym obszarem pozostaje branża farmaceutyczna, której przedsięwzięcia stanowią blisko 45 proc. tej puli⁴. Warto podkreślić, że nakłady na badania w dużej mierze pochodzą ze środków własnych (69,2 proc.), co w przypadku branży farmaceutycznej jest wyjątkowo istotne, bowiem koszty prac B+R są wyższe niż w innych sektorach przemysłu⁵. Tym samym polskie firmy zbliżają się do europejskich przedsiębiorstw z branży, które przeznaczają na badania i rozwój 15 proc. swoich przychodów netto⁶.

Innowacje w polskim przemyśle farmaceutycznym nie byłyby możliwe bez ośrodków akademickich; ich współpraca z sektorem prywatnym jest finansowana w coraz większym stopniu przez polskie agendy, jak i z programów Unii Europejskiej. Wiodącą krajową instytucją finansującą rozwój innowacji jest Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, które w 2016 r. planowało ogłosić aż 25 konkursów adresowanych zarówno do przedsiębiorców, uczelni i jednostek naukowych, w których aż 8 miliardów złotych przeznaczono na badania naukowe i prace rozwojowe.

W jakich kierunkach pójdzie krajowa innowacyjność na rynku farmaceutycznym? Wydaje się, że może to być medycyna spersonalizowana, ale także telemetria i inne usługi IT, związane bezpośrednio z pacjentem, jak i procesami technologicznymi oraz wydajną dystrybucją leków. Można również przypuszczać, że innowacyjne środki terapeutyczne nakierowane będą głównie na choroby nowotworowe, stany zapalne, w tym przewodu pokarmowego i choroby neurodegeneracyjne, jak choroba Parkinsona i Alzheimera.