Na prawdopodobieństwo zachorowania na czerniaka wpływa kilka czynników, w tym posiadanie konkretnego rodzaju fototypu skóry, który najbardziej narażony jest na oddziaływanie promieni słonecznych. W jaki sposób możemy ochronić się przed czerniakiem i innymi chorobami skóry przez cały rok?
Prof. dr hab. n. med. Joanna Narbutt
Kierownik Kliniki Dermatologii, Dermatologii Dziecięcej i Onkologicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi, Konsultant Krajowy w zakresie dermatologii i wenerologii
Czy wszystkie typy skóry są narażone na rozwój czerniaka?
Według klasyfikacji Thomasa B. Fitzpatricka wyróżniamy sześć podstawowych fototypów skóry (przyp. red.). Na rozwój czerniaka najbardziej narażone są niskie fototypy: pierwszy, drugi oraz trzeci. Dominują one w rasie kaukaskiej, do której należą m.in. Polacy, co oznacza, że jesteśmy wysoce narażeni na tę chorobę. Niskie fototypy charakteryzują się jasnym odcieniem skóry, niebieskimi oczami oraz łatwością w uleganiu oparzeniom słonecznym. Do grupy ryzyka należą także osoby z rudymi włosami, zielonymi oczami oraz piegami.
W jaki sposób możemy ograniczać ekspozycję na słońce i chronić skórę przed promieniowaniem każdego dnia?
Ochrona polega na stosowaniu prostych zasad fotoprotekcji, czyli m.in. aplikacji kremów z filtrem przeciwsłonecznym przez cały rok, nie tylko w sezonie letnim. Powinny być to kremy ze wskaźnikiem SPF minimum 30, a latem 50 i 50+. Staramy się chronić skórę nie tylko poprzez nakładanie kremu z filtrem, ale również unikając ekspozycji na światło słoneczne w czasie okołopołudniowym, czyli w godzinach między 11 a 15. Kolejnym sposobem jest noszenie odzieży ochronnej – bluzek z długim rękawem, kapeluszy z szerokim rondem, okularów przeciwsłonecznych. Wracając do samego czerniaka, kluczowe w jego rozwoju są krótkie, intensywne ekspozycje na słońce w trakcie np. tygodniowego urlopu, doprowadzające do oparzeń. To bardzo niebezpieczne, szczególnie dla dzieci, ponieważ oparzenia w dzieciństwie, uszkadzające DNA skóry, znacznie zwiększają ryzyko wystąpienia czerniaka w wieku dorosłym. Dlatego tak ważne jest wprowadzanie nawyków fotoprotekcji już u najmłodszych.
Jakie znaczenie ma fotoprotekcja i dlaczego warto o niej pamiętać nie tylko w wakacje?
O fotoprotekcji należy pamiętać przez cały rok, nie tylko w wakacje. Powinniśmy chronić skórę m.in. już podczas kwietniowej lub majówkowej jazdy na rowerze, na jesiennym spacerze i podczas jazdy na nartach zimą. Takie działanie zabezpiecza nas przed rozwojem wielu chorób skóry. Promienie UV mają także działanie immunosupresyjne – mogą osłabiać odporność skóry, przez co np. sprzyjać powstawaniu opryszczek i rozwoju innych infekcji wirusowych. Brak fotoprotekcji to także szybsze starzenie się skóry. Najważniejszym jednak jest fakt, że promienie UV w paśmie światła słonecznego odgrywają bardzo ważną rolę w rozwoju raków skóry – kolczysto-komórkowych, podstawno-komórkowych i czerniaka.
Jak dobrać odpowiedni preparat z filtrem i określić swój fototyp? Na co zwrócić uwagę przy wyborze produktu?
Na ogół my, Polacy, mamy niski fototyp skóry – między pierwszym a trzecim. Stąd też skuteczną ochroną szczególnie w okresie wiosenno-letnim będzie codzienne stosowanie kremów ochronnych z filtrem min. SPF 30, a zimą np. 15. Podczas dłuższej ekspozycji na słońce filtry te powinny być wyższe – latem 50 i 50+, zimą 30, a nawet 50. Gama produktów pozwala nam na dobranie idealnej ochrony dla siebie – mamy do wyboru kremy ochronne nawilżające, do skóry trądzikowej czy też do skóry wrażliwej. Możemy wybierać także spośród kremów z filtrami chemicznymi lub fizycznymi (mineralnymi). Jako specjaliści zalecamy stosowanie mieszanek obu tych kremów. Natomiast w przypadku AZS, alergii lub u bardzo małych dzieci należy stosować produkty z filtrami fizycznymi, czyli mineralnymi.