Iga Rawicka
Prezes Fundacji EuropaColon Polska
W Polsce rak jelita grubego jest trzecim najczęstszym nowotworem u obu płci. Rocznie zachorowuje na niego już prawie 20 000 osób, nieco częściej występuje u mężczyzn. Niestety aż jedna na cztery osoby diagnozowana jest w IV stopniu zaawansowania choroby, co oznacza jedynie 10 proc. szans na 5-letnie przeżycia. Wielu z tych zgonów można by uniknąć, gdyby Polacy zgłaszali się na badania przesiewowe.
Do czynników ryzyka raka jelita grubego należy wiek – ryzyko wzrasta po 60. roku życia, choć niestety coraz więcej młodych osób między 30. a 50. rokiem życia choruje na ten nowotwór i przewiduje się tendencję wzrostową wśród tej grupy wiekowej. Historia rodzinna – zachorowanie na raka jelita grubego w rodzinie może podnieść ryzyko dwukrotnie, należy wówczas wykonać pierwszą kolonoskopię na 10 lat wcześniej niż wiek, w którym zachorował członek rodziny w I linii. 5-10 proc. nowotworów jest zależnych od dziedziczenia określonych mutacji w genach. Do czynników ryzyka zaliczamy również choroby zapalne jelit, spożywanie alkoholu, palenie papierosów, nadwagę, otyłość oraz brak aktywności fizycznej.
Rak jelita grubego nie daje wczesnych objawów, dlatego ważna jest profilaktyka pierwotna i wtórna. Kluczowe jest jednak, aby w przypadku utrzymywania się poniższych symptomów dłuższy czas nie zwlekać z wizytą u lekarza. Nalezą do nich utrata masy ciała bez wyraźnej przyczyny, obecność krwi w stolcu, ołówkowaty stolec, długotrwałe zmęczenie, anemia, zmiana dotychczasowego rytmu wypróżnień.
Niestety, można już przewidzieć, że w Polsce nie uda się osiągnąć celów UE określonych w Zaleceniach Rady z 2003 r., które wzywały do wprowadzenia populacyjnych programów badań przesiewowych dla wszystkich w wieku od 50 do 74 lat z wykorzystaniem testu FIT.
W Polsce dostępny jest Program Badań Przesiewowych raka jelita grubego, w ramach którego możemy wykonać bezpłatną kolonoskopię (ze znieczuleniem) u osób między 50. a 65. r.ż. Natomiast w programie 40 plus dostępny jest test na krew utajoną w kale typu FOBT.
Polska jest wśród 6 państw, które mają najniższą zgłaszalność na badania przesiewowe raka jelita grubego w Europie.
