Dzięki postępowi w medycynie jesteśmy w stanie skutecznie rozpoznawać wiele chorób na wczesnym ich etapie.
Dr n. farm. Dariusz Duma, prof. UML
Członek Krajowej Rady Diagnostów Laboratoryjnych, Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Kluczową rolę w tej kwestii stanowią badania laboratoryjne oraz wiedza pacjenta, w jaki sposób należy się do nich odpowiednio przygotować.
Jak ważne w kontekście profilaktyki są badania laboratoryjne?
Według wyników dotychczasowych badań diagnostyka laboratoryjna, a dokładniej badania laboratoryjne stanowią podstawę 60-70 proc. wszystkich diagnoz lekarskich. Ich rola w kontekście profilaktyki jest niezwykle ważna, ponieważ przebieg wielu chorób (m.in. cukrzycy, chorób nerek) szczególnie na początku, jest praktycznie bezobjawowy. Bez wyników badań laboratoryjnych lekarz nie jest w stanie podjąć decyzji o diagnozie jak też dalszym postępowaniu terapeutycznym.
Jak wygląda sytuacja w Polsce, jeśli chodzi o świadomość dot. wykonywania badań laboratoryjnych?
Na chwilę obecną świadomość na temat potrzeby wykonywania badań laboratoryjnych w porównaniu do poprzednich lat wzrosła. Niemniej patrząc na program profilaktyka 40+, który oferuje NFZ, w tym aspekcie jest jeszcze wiele do zrobienia. NFZ co chwilę go przedłuża, ponieważ Polacy mimo wszystko nie chcą z niego korzystać.
Jakie badania są niezbędne do wykonywania w laboratoriach analitycznych?
W skład podstawowego panelu badań profilaktycznych powinna wchodzić: morfologia krwi odwodowej z wykonaniem rozmazu odsetkowego krwinek białych, oznaczenie stężenia glukozy na czczo oraz cholesterolu całkowitego lub lepiej, pełnego profilu lipidowego. Warto też w przypadku wczesnego występowania wśród naszych bliskich chorób sercowo-naczyniowych rozważyć oznaczenie lipoproteiny (a), której wysokie stężenia są uwarunkowane genetycznie.
Ponadto zaleca się wykonanie tzw. „prób wątrobowych”, oznaczenie stężenia kreatyniny, kwasu moczowego, TSH oraz badanie ogólne moczu. W tym miejscu chciałbym zaznaczyć, że wiarygodność wyników badań laboratoryjnych w dużym stopniu zależy od prawidłowego przygotowania się pacjenta do ich wykonania. Informację o tym jak to zrobić, możemy uzyskać w każdym medycznym laboratorium diagnostycznym.
Czy pandemia COVID zwiększyła według pana świadomość dot. ochrony zdrowia i wykonywania badań? Czy przekłada się to na większą ilość badań diagnostycznych?
Tak, pandemia mogła przyczynić się do zwiększenia wykonywania badań diagnostycznych. Przyczyny upatruję jednak głównie w utrudnionym w tym czasie dostępie do opieki zdrowotnej, co sprawiło, że wiele chorób nie wykrytych w ich wczesnym stadium, jest diagnozowane dopiero teraz.