Zaburzenia metaboliczne pojawiają się coraz częściej – zwykle są nabyte i związane z niezdrowym stylem życia. W ich leczeniu kluczowa jest zmiana diety na zdrową i bogatą w polifenole, a także wdrożenie regularnej aktywności fizycznej.
Prof. dr hab. n. med. Piotr Jankowski
Instytut Kardiologii, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Na czym polegają zaburzenia metaboliczne i dlaczego coraz częściej występują w młodym wieku?
W każdym organizmie, we wszystkich tkankach zachodzi szereg skomplikowanych reakcji chemicznych, pod których wpływem dochodzi do rozpadu, jak i budowania związków chemicznych, i właśnie dzięki tym reakcjom metabolicznym możliwe jest prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Czasami jednak dochodzi do zaburzeń metabolicznych, które mogą być wrodzone, ale znacznie częściej są nabyte i związane z niezdrowym stylem życia.
Wśród najczęściej występujących zaburzeń metabolicznych są dyslipidemie, a wśród nich hipercholesterolemia, czyli podwyższone stężenie cholesterolu LDL we krwi, występujące u około 60 proc. dorosłych Polaków. Trzeba podkreślić, że mogą mieć one różny przebieg i chociaż często są łagodne, to jednak podwyższone stężenie cholesterolu zawsze zwiększa ryzyko rozwoju chorób serca i naczyń. Wśród innych, nierzadko występujących zaburzeń metabolicznych znajduje się między innymi cukrzyca i dna moczanowa. W wielu przypadkach mają one związek z nadwagą. W Polsce, szczególnie wśród młodzieży, szybko wzrasta odsetek osób z otyłością.
Coraz częściej pojawia się także zespół metaboliczny – jakie są jego objawy?
Zespołem metabolicznym nazywamy szereg czynników powiązanych ze sobą, które zwiększają ryzyko rozwoju chorób serca i naczyń. Zespół metaboliczny jest związany nie tylko z zaburzeniami gospodarki lipidowej, np. podwyższonym stężeniem cholesterolu i trójglicerydów, ale też zaburzeniami w metabolizmie węglowodanów, co prowadzi między innymi do podwyższenia stężenia glukozy we krwi oraz wysokim ciśnieniem tętniczym. U osób, u których się go stwierdza, najczęściej występuje także otyłość, definiowana u mężczyzn jako obwód talii powyżej 102 cm i u kobiet powyżej 88 cm. Wspólnym czynnikiem w patogenezie większości przypadków wymienionych stanów jest insulinooporność.
Jak skutecznie poradzić sobie z zaburzeniami metabolicznymi?
Leczenie w pierwszym rzędzie polega na zmianie stylu życia. Kluczową kwestią jest wdrożenie regularnej aktywności fizycznej, dopasowanej do wieku oraz możliwości. Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zaleca się, by wykonywać minimum 150 minut tygodniowo umiarkowanej aktywności fizycznej lub 75 minut tygodniowo intensywnej aktywności fizycznej.
Drugą istotną kwestią jest dieta, którą u osób z zaburzeniami metabolicznymi należy zmodyfikować pod względem składu posiłków, jak również ich kaloryczności, którą w większości przypadków należy obniżyć. W codziennym jadłospisie powinny znaleźć się przede wszystkim warzywa i owoce, produkty pełnoziarniste, chudy nabiał i chude mięso. Należy też starać się zastępować tłuszcze pochodzenia zwierzęcego tłuszczami roślinnymi.
Co jeszcze jest ważne? Dlaczego w leczeniu zaburzeń metabolicznych pomocne są polifenole z bergamoty?
Polifenole zaliczane są do głównych antyoksydantów, czyli substancji, które między innymi usuwają wolne rodniki. Z kolei wolne rodniki biorą udział w patogenezie wielu chorób, między innymi nowotworów i miażdżycy. Spożywanie produktów bogatych w polifenole to znakomity sposób dbania o zdrowie i zmniejszania ryzyka występowania wielu chorób, w tym chorób serca i nowotworów. Substancje te, między innymi, korzystnie wpływają na gospodarkę lipidową i węglowodanową. Można je znaleźć w wielu owocach, warzywach i orzechach, między innymi w bergamocie. Wiemy, że bergamota zawiera szczególnie dużo polifenoli.