Hiperurykemia to poważne zagrożenie, szczególnie dla pacjentów kardiologicznych. Jak ją leczyć, aby zmniejszyć m.in. ryzyko zawału serca i udaru mózgu?
Prof. Artur Mamcarz
Kierownik III Kliniki Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Wydziału Lekarskiego WUM, Międzyleski Szpital Specjalistyczny w Warszawie
Kiedy mówimy o hiperurykemii?
Wtedy, gdy w organizmie mamy podwyższone stężenie kwasu moczowego. Bez badań krwi trudno ją wykryć, gdyż zwykle przebiega bezobjawowo, czasami jednak u pacjentów objawia się dną moczanową, czyli symptomami związanymi z zapaleniem stawów, w tym m.in. bólem, obrzękiem i sztywnością. U zdrowych pacjentów diagnozowana jest, gdy stężenie kwasu moczowego przekracza 6,8 mg/dL. Jednak zarówno dla osób zdrowych, jak i dla pacjentów kardiologicznych docelową wartością jest stężenie poniżej 5 mg/dL. Trzeba podkreślić, że każdy wzrost stężenia kwasu moczowego o 1 mg/dL powyżej 5 mg/dL może zwiększać ryzyko sercowo-naczyniowe, w tym np. zawału serca i udaru mózgu nawet o 30 procent.
W jaki sposób zbyt wysokie stężenie kwasu moczowego wpływa na układ sercowo-naczyniowy? Do jakich konsekwencji zdrowotnych może prowadzić?
Prowadzi do pogorszenia funkcji śródbłonka, czyli wewnętrznej części naczyń krwionośnych, co w konsekwencji pogarsza przepływ krwi i ostatecznie uszkadza naczynia. Hiperurykemia wpływa na układ sercowo-naczyniowy, gdyż nasila stan zapalny w obrębie śródbłonka i tym samym zwiększa ryzyko incydentów kardiologicznych. Jest niezależnym czynnikiem ryzyka rozwoju nadciśnienia tętniczego, choroby wieńcowej, a także wystąpienia zawału serca lub udaru mózgu. Wśród innych konsekwencji zdrowotnych, które powoduje hiperurykemia należy wymienić przewlekłą chorobę nerek i zespół metaboliczny.
Kto powinien regularnie badać stężenie kwasu moczowego w organizmie?
Przede wszystkim powinni to robić pacjenci z grupy podwyższonego ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli między innymi osoby z chorobą wieńcową, nadciśnieniem tętniczym, pacjenci, którzy w wywiadzie rodzinnymi mają przedwczesne występowanie chorób układu sercowo-naczyniowego, a także osoby po przebytym zawale serca lub udarze mózgu. Stężenie kwasu moczowego powinni także regularnie sprawdzać pacjenci z cukrzycą, otyłością i dyslipidemią. Należy podkreślić, że aż 70 procent pacjentów z zespołem metabolicznym ma nieprawidłowe wartości kwasu moczowego w organizmie.
Co jest najważniejsze w procesie terapeutycznym pacjentów kardiologicznych, u których występuje hiperurykemia?
Podstawowym celem terapeutycznym w hiperurykemii jest obniżenie stężenia kwasu moczowego w organizmie pacjenta. Aby to zrobić, należy wdrożyć leczenie farmakologiczne, które polega na przyjmowaniu leku będącego inhibitorem oksydazy ksantynowej, czyli enzymu bezpośrednio uczestniczącego w powstawaniu kwasu moczowego – najpowszechniej stosowany jest allopurinol w odpowiedniej dawce.
Jakie jeszcze działania można podjąć, aby utrzymać stężenie kwasu moczowego w normie?
Trzeba zwrócić uwagę na codzienną dietę, która przy hiperurykemii powinna zawierać jak najmniej związków purynowych, zwiększających stężenie kwasu moczowego we krwi. Należy wyeliminować z diety między innymi mięso, podroby, owoce morza, produkty zawierające duże ilości fruktozy i mocny alkohol. Dieta ubogopurynowa zawiera duże ilości warzyw, przetwory zbożowe, chudy nabiał, jaja i orzechy. Oprócz tego warto zadbać o prawidłową masę ciała, regularną aktywność fizyczną, zaprzestać palenia papierosów, mieć dobre relacje oraz dbać o odpoczynek.
Czy hiperurykemia to choroba na całe życie?
Jest to choroba przewlekła, czyli podobnie jak nadciśnienie tętnicze lub cukrzyca, wymaga stałej terapii. Oznacza to, że nawet po unormowaniu stężenia kwasu moczowego w organizmie, należy kontynuować leczenie i wdrażać prozdrowotne nawyki.