Niewydolność serca – co o niej wiedzieć?

Prof. dr. hab. med. dr h.c. Krzysztof J. Filipiak

Kardiolog, rektor Uczelni Medycznej im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie

Objawy niewydolność serca to najczęściej duszność, utrata wydolności fizycznej, czasami również zauważane przez pacjentów obrzęki kostek i zastój płynów. Pacjenci zgłaszają się z dusznością, ze skargami na niemożność podejścia po schodach, budzenie się przy spaniu na płasko.

Jaka jest epidemiologia niewydolności serca? Jaka grupa choruje najczęściej i jakie są przyczyny?

Niewydolność serca wynikająca z uszkodzenia funkcji serca jako pompy (niewydolność skurczowa serca) dotyczy w Polsce ponad miliona osób. Nie wiemy jednak, ilu mamy dokładnie pacjentów z niewydolnością rozkurczową serca, a więc taką, w której czynność skurczowa lewej komory jest zachowana. Niektórzy eksperci szacują, że może to być kilka dodatkowych milionów osób. Niewydolność serca za przyczynę ma najczęściej: chorobę niedokrwienną serca, przebyty zawał serca, wieloletnie nadciśnienie tętnicze, wady zastawkowe, cukrzycę, a także przebyte obciążające serce leczenie onkologiczne.

Jakie są pierwsze objawy? Kiedy udać się do lekarza?

Objawy niewydolność serca to najczęściej duszność, utrata wydolności fizycznej, czasami również zauważane przez pacjentów obrzęki kostek i zastój płynów. Pacjenci zgłaszają się do nas z dusznością, ze skargami na niemożność podejścia po schodach, budzenie się przy spaniu na płasko. Wszystkie te objawy powinny nas niepokoić, a badaniem weryfikującym, poza badaniem lekarskim, jest oznaczenie markera biochemicznego niewydolności serca z krwi (tzw. BNP lub pro-NT-BNP), a dopiero potem, jeżeli są wskazania – wykonanie badania echokardiograficznego serca.

Jak leczyć przewlekłą niewydolność serca w 2023 roku?

Leczenie niewydolności serca uległo bardzo istotnym zmianom w ostatnich latach. Jeżeli jest możliwość przyczynowego leczenia – wdrażamy je w pierwszym kroku. Walczymy z innymi czynnikami zaostrzającymi niewydolność serca. Wszyscy pacjenci z niewydolnością serca skurczową (a więc z istotnym uszkodzeniem tzw. frakcji wyrzucania lewej komory) otrzymują cztery podstawowe leki: lek hamujący układ renina-angiotensyna, beta-adrenolityk, antagonistę aldosteronu i flozynę. W niewydolności serca rozkurczowej najważniejszym lekiem jest flozyna. W obu grupach chorych – jeżeli mamy do czynienia z zaleganiem płynów i zastojem nad płucami – dodajemy jeszcze leki moczopędne.

Jeżeli tak prowadzona farmakoterapia nie daje zadawalających efektów, w niektórych grupach pacjentów sięgamy również po metody elektroterapii (wszczepialne urządzenia, np. stymulatory resynchronizujace), u części w ramach prewencji nagłego zgonu sercowego możemy zaproponować wszczepialny kardiowerter-defibrylator.