Żelazo w organizmie – dlaczego warto o nie zadbać?

Mgr Aleksandra Cichocka

Dietetyk, autorka wielu książek dotyczących żywienia, jej najnowszy bestseller to „Dieta DASH w zastosowaniu”, Wyd. Medyk

Niedobory żelaza mogą przyczynić się do niedokrwistości i ogólnego osłabienia organizmu. Żelazo odgrywa niezwykle istotną rolę w produkcji czerwonych krwinek, zatem istotne jest to aby zwrócić uwagę na objawy, dokonywać regularnych badań oraz skonsultować się z lekarzem w celu uzupełnienia niedoboru. Jaką rolę odgrywa żelazo w organizmie człowieka?

Żelazo pełni m.in. następujące role w organizmie człowieka:

• Jest niezbędne do produkcji krwinek czerwonych.
• Korzystnie wpływa na metabolizm cholesterolu.
• Bierze udział w syntezie DNA, jest to niezwykle ważna funkcja, ponieważ DNA jest to nośnik informacji potrzebnej do tworzenia białek, które są niezbędne do funkcjonowania naszego organizmu.
• Wpływa pozytywnie na naszą odporność, poprawia nasz układ immunologiczny, odpowiednia jego zawartość w diecie pomaga w walce z bakteriami i wirusami.
• Wspomaga wątrobę w unieszkodliwianiu (detoksykacji) szkodliwych substancji, które dostały się do organizmu, sprzyja więc oczyszczaniu organizmu.

Co może być przyczyną niedoborów żelaza w organizmie i ewentualnego zlecenia przez lekarza suplementacji?

Niedobory żelaza występują często i ich przyczyny:

• Zaburzenia dotyczące wchłaniania żelaza.
• Krwawienia.
• Przewlekłe stany zapalne w organizmie.
• Zbyt mała zawartość w diecie żelaza hemowego, wynikająca m.in.: ze stosowania diety niskokalorycznej, odchudzającej, niezgodnej z zasadami zdrowego żywienia, jednostronnej, z ograniczeniami ze względu np. na niektóre choroby, stosowaniem diety roślinnej.

Czym może objawiać się i skutkować niedobór żelaza w organizmie?

Niedobór żelaza może prowadzić między innymi do:

• Pogorszenia pracy serca.
• Osłabienia odporności na wirusy i bakterie, częstszego występowania infekcji.
• Niedokrwistości (anemii), której główne objawy to: bladość śluzówek i spojówek, zajady w kącikach ust, szorstka skóra, łamliwe włosy i paznokcie.
• Osłabienia, trudności w wykonywaniu dotychczasowej aktywności fizycznej, pogorszenia koncentracji, trudności w skupieniu się podczas uczenia się czy wykonywania pracy intelektualnej, pogorszenia pamięci, a nawet do pojawienia się depresji.

Szczególną uwagę na pokrycie zapotrzebowania na żelazo należy zwrócić u kobiet w ciąży i kobiet karmiących, a także u osób stosujących dietę roślinną.

W produktach roślinnych znajduje się żelazo niehemowe, gorzej przyswajalne, niż z mięsa lub ryb (tzw. żelazo hemowe), ale jego przyswajalność można zwiększyć dodając do posiłku warzywo lub owoc bogate w witaminę C. Ponadto witamina C oraz inne kwasy zawarte w warzywach i owocach redukują niekorzystny wpływ fitynianów (zawartych w wielu produktach roślinnych), które utrudniają przyswajalność żelaza z produktów roślinnych.

Wegetarianie nie spożywający produktów pochodzenia zwierzęcego mogą pokryć zapotrzebowanie na żelazo z produktów roślinnych, przy świadomym układaniu swojej diety, ale istnieje ryzyko niedoboru żelaza.

Jeśli zauważymy u siebie opisane powyżej objawy mogące wskazywać na niedobór żelaza, warto zwrócić się do lekarza, który prawdopodobnie zleci badania morfologii i poziomu żelaza we krwi. W zależności od wyników lekarz może zlecić zastosowanie suplementu żelaza.