Prof. Przemysław Mitkowski
Prezes-elekt Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego, I Klinika Kardiologii UM w Poznaniu
Ewelina Zych-Myłek
Prezes fundacji Instytut Świadomości
Mierzenie ciśnienia tętniczego wydaje się proste, ale czy na pewno? Okazuje się, że czynność ta jest bardziej skomplikowana niż się wydaje, a miarodajne wyniki osiąga się stosując do ważnych, z medycznego punktu widzenia, zasad. Co powinni wiedzieć pacjenci?
Kilka typów ciśnienia tętniczego
Zbyt wysokie ciśnienie tętnicze jest czynnikiem ryzyka wielu powikłań w układzie sercowo-naczyniowym, w tym zawału serca, stąd jego wartości należy kontrolować systematycznie. W zależności od tego, jakie mamy ciśnienie tętnicze w różnych odstępach czasu powinniśmy powtarzać jego pomiary.
– Jeżeli jesteśmy zdrowi i mamy ciśnienie optymalne tj. poniżej 120/80 mm Hg, powinniśmy dokonywać pomiarów nie rzadziej niż raz na 5 lat. Jeżeli jest prawidłowe (do 130/85), mierzenie powinno odbywać się co najmniej raz na 3 lata. Ciśnienie 130-139/85-89 mm Hg nazywane wysokim prawidłowym wymaga pomiaru już raz do roku. U pacjentów z rozpoznanym nadciśnieniem tętniczym pomiary ciśnienia wykonuje się w czasie każdej wizyty lekarskiej. – wymienia Profesor.
Prawidłowe ciśnienie, czyli jakie?
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego pierwsze pomiary w warunkach gabinetu lekarskiego, należy wykonać na obydwu ramionach i trzeci pomiar na ramieniu o wyższym ciśnieniem. Odstęp między kolejnymi pomiarami to 1-2 min. Przy kolejnych wizytach dwa pomiary to absolutne minimum. Jeśli dwa pomiary na ręce z wyższym ciśnieniem nie różnią się o więcej niż 10 mm Hg, wyliczamy z nich średnią i podajemy jako finalną wysokość ciśnienia. Jeżeli na dwóch kolejnych wizytach wartości ciśnienia wynoszą 140/90 mm Hg lub więcej, rozpoznaje się nadciśnienie tętnicze.
– Problem stanowią niewielkie zwyżki ciśnienia w warunkach gabinetu lekarskiego, czyli kiedy ciśnienie skurczowe wynosi 140-159 mm Hg a rozkurczowe 90-100 mm Hg, bo mogą być związane z tzw. nadciśnieniem „białego fartucha”, które występuje, jeśli pacjent wysokie wartości ciśnienia ma tylko w gabinecie. Z powyższych względów niezwykle ważne jest wykonywanie pomiarów w domu samodzielnie przez pacjenta. – tłumaczy profesor. Dla pomiarów „domowych” wartości dla rozpoznania nadciśnienia tętniczego są niższe (135/85 mmHg).
Aparat aparatowi nierówny
Międzynarodowe organizacje zrzeszające specjalistów ds. nadciśnienia tętniczego zalecają, aby do pomiaru ciśnienia w warunkach ambulatoryjnych oraz domowych stosować te urządzenia, których wiarygodność została potwierdzona w niezależnych badaniach klinicznych, przeprowadzanych wg. specjalnych protokołów walidacyjnych oraz żeby nie używać aparatów nadgarstkowych, ponieważ ten typ urządzeń nie zapewnia wiarygodnej, powtarzalnej oceny ciśnienia tętniczego.
– Stosuje się mankiet na ramię, u dorosłych powinien mieć 12-13 cm szerokości i 35 cm długości. Oczywiście dla osób z większym niż 32 cm lub mniejszym niż 24 cm obwodem ramienia, należy stosować mankiety z odpowiednio dłuższym i krótszym mankietem. Dostępne są aparaty, które automatycznie dokonują pomiarów przez całą dobę. Mierzą ciśnienie co 15-20 min. w ciągu dnia i co 20-30 minut w nocy, następnie obliczają wartości średnie. Tego typu pomiary stosuje się u wybranych chorych z dużymi wahaniami ciśnienia lub różnicami w pomiarach „domowych” i „gabinetowych.” – wyjaśnia prof. Mitkowski.
Pacjenci sami powinni dokonywać pomiarów, co najmniej na 3 dni (lepiej na 5-7 dni) przed każdą wizytą u lekarza, o tych samych godzinach rano, przed wzięciem leków i wieczorem, każdorazowo co najmniej 2 pomiary.
– Jeżeli wartości dwóch pomiarów nie różnią się o więcej niż 10 mm Hg, należy wyliczyć z nich średnią i wpisać do dzienniczka pomiarów ciśnienia. – dodaje profesor.