W kontekście alergii, lato i wiosna, kojarzy nam się przede wszystkim z alergiami powietrzno-pochodnymi. Jest to jednak czas, w którym mogą pojawiać się lub nasilać też objawy chorób alergicznych skóry.
Dr hab. n. med. Magdalena Trzeciak
Profesor GUMed, specjalista dermatolog-wenerolog, specjalista alergolog, Gdański Uniwersytet Medyczny, Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii
Sezon wiosenno-letni to okres, w którym reakcje alergiczne się nasilają. Co w tym okresie stanowi największe zagrożenie dla osób, które posiadają predyspozycje do alergii?
Wiosna i lato to czas pylenia drzew, np. brzozy, traw, zbóż i chwastów. U pacjentów uczulonych na te alergeny mogą one wywoływać objawy chorobowe – zarówno w obrębie dróg oddechowych, jak i oczu oraz skóry. To także czas, gdy robi się ciepło, zatem łatwo o spocenie z powodu nieadekwatnego ubioru lub wzrostu temperatury powietrza. Pocenie jest czynnikiem zaostrzającym objawy AZS, w tym m.in. świąd. Latem częściej myjemy skórę. AZS charakteryzuje pierwotny, tzn. warunkowany m.in. genetycznie defekt bariery naskórkowej. Łatwo tu o jego wtórne pogłębienie poprzez nieprawidłową pielęgnację i/lub niesprzyjające warunki środowiskowo-pogodowe.
Dlatego osoby chorujące na AZS czy wyprysk kontaktowy powinny używać odpowiednich produktów emolientowych do mycia i regularnej pielęgnacji skóry celem m.in. regeneracji bariery skórnej – formuł niedrażniących, bez konserwantów, zapachów, barwników. Innym przykładem wpływu temperatury i słońca na wywołanie objawów chorób skóry zaliczanych zwyczajowo do alergicznych chorób skóry są niektóre pokrzywki fizykalne. Wzrost temperatury u chorego na pokrzywkę cieplną powoduje wystąpienie swędzących bąbli pokrzywkowych. Samo promieniowanie słoneczne może wywołać rzadką pokrzywkę słoneczną. Latem naturalnie zażywamy kąpieli wodnych w morzu, jeziorach. U chorych na pokrzywkę z zimna ochłodzenie powoduje wystąpienie objawów skórnych pod postacią bąbli pokrzywkowych, a nawet może prowadzić do stanu zagrożenia życia – wstrząsu anafilaktycznego.
Z jakimi objawami skórnymi spowodowanymi alergiami mamy głównie do czynienia?
Wśród objawów obiektywnych zobaczymy na skórze klasyczne wykwity skórne, takie jak grudki, grudki wysiękowe, pęcherzyki, przeczosy, bąble pokrzywkowe. Występują też rumienie i obrzęki skóry. Subiektywnie najczęściej pojawia się świąd.
Czy każdej alergii towarzyszą objawy skórne?
Nie każdej. Alergie pokarmowe i powietrzno-pochodne mogą objawiać się na skórze, ale nie muszą. Ich narządami docelowymi są odpowiednio przewód pokarmowy i oddechowy. Osobnym tematem są alergie kontaktowe, w których objawy skórne są dominującymi. Objawy kliniczne ze strony skóry będą z kolei charakterystyczne dla chorób alergicznych skóry, do których podręcznikowo zaliczamy m.in. atopowe zapalenie skóry, alergiczne kontaktowe zapalenie skóry i zwyczajowo pokrzywkę.
Jakie są sposoby leczenia oraz łagodzenia objawów alergii skórnych?
Zasadą numer jeden w każdej alergii jest unikanie klinicznie istotnego alergenu oraz, jak w każdej chorobie, stosowanie się do zaleceń lekarskich. Samo leczenie i łagodzenie objawów jest zależne od zdiagnozowanej choroby, jej nasilenia i potrzeb pacjenta.
Przykładowo u chorych na AZS podstawą piramidy terapeutycznej jest emolientoterapia, a w zaostrzeniu włącza się miejscowe leki przeciwzapalne, fototerapię, leki ogólnoustrojowe, immunosupresyjne i immunomodulujące, w tym nowoczesne leki biologiczne i drobnocząsteczkowe. W pokrzywce stosuje się standardowo doustne leki przeciwhistaminowe drugiej generacji, przy braku efektu lek biologiczny. Kontaktowe zapalenie skóry wymaga emolientów, a w zaostrzeniach miejscowych leków przeciwzapalnych, fototerapii czy też leków immunosupresyjnych. Dzisiejsza medycyna dąży do personalizowania terapii.