Prof. dr hab. n. med. Magdalena Olszanecka-Glinianowicz
Kierownik Katedry Patofizjologii oraz Zakładu Promocji Zdrowia i Leczenia Otyłości Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach. Jest specjalistą Chorób Wewnętrznych i specjalistą Zdrowia Publicznego, posiada certyfikat European Fellow of the Specialist Certification of Obesity Professional Education Światowego i Europejskiego Towarzystwa Badań nad Otyłością.
Co zaliczamy do czynników sprzyjających rozwojowi otyłości?
Otyłość nie jest problemem kosmetycznym ani chorobą metaboliczną. Jest chorobą przewlekłą o złożonej przyczynowości, bez tendencji do samoistnego ustępowania i z tendencją do nawrotów.
Czynników sprzyjających zachorowaniom na otyłość jest wiele, zaliczamy do nich czynniki środowiskowe, takie jak nadmierny dostęp do wysokoenergetycznej żywności, niska aktywność fizyczna, stres związany z codziennym funkcjonowaniem oraz czynniki psychologiczne niska samoocena, obniżony nastrój, nieumiejętność radzenia sobie ze stresem i jedzenie pod wpływem emocji. Rzadko (ok. 2 proc.) przypadków pierwotną przyczyną rozwoju otyłości są choroby gruczołów endokrynnych, również rzadką przyczyną jest stosowanie, niektórych leków, które powodują zwiększenie poboru pokarmu.
Dlaczego otyłość nazywana jest chorobą cywilizacyjną?
Wynika to z faktu, że rozwój cywilizacji sprzyja zachorowaniom na otyłość. Mechanizacja i automatyzacja w wielu dziedzinach życia sprzyja zmniejszeniu aktywności fizycznej. Zmiany w produkcji żywności i technologiach produkcji żywności, których celem było zapobieganie głodowi doprowadziły do nadmiernego dostępu do taniej wysokoprzetworzonej i wysokoenergetycznej żywności. W tym kontekście nie można pominąć niekorzystnego wpływu rozwoju cywilizacji na funkcjonowanie psychiczne ludzi. Nasilające się tempo życia, presja na posiadanie i karierę przy rosnącym zaburzeniu kontaktów międzyludzkich, które w znacznej mierze przenoszą się do mediów społecznościowych sprzyjają radzeniu sobie z emocjami za pomocą jedzenia i kompensowaniu nim m.in. takich potrzeb psychicznych jak: miłość, przyjaźń, przynależność do grupy, uznanie i szacunek.
Jakie konsekwencje dla organizmu niesie nadmierna masa ciała?
Nadmiar tkanki tłuszczowej w organizmie zwłaszcza tej zlokalizowanej w jamie brzusznej powoduje rozwój wielu chorób przewlekłych. Część z nich jest zaliczana do powikłań metabolicznych (skutkiem otyłości jest insulinooporność, która uczestniczy w ich rozwoju) są to: niealkocholowa stłuszczeniowa choroba wątroby, stany przedcukrzycowe, cukrzyca typu 2, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia lipidowe, miażdżyca, dna moczanowa, choroby sercowo-naczyniowe, zaburzenia hormonalne i zaburzenia płodności, niektóre nowotwory. Do niemetabolicznych powikłań otyłości zalicza się te choroby, które są spowodowane obciążeniem mechanicznym: zwyrodnienia stawów, refluks żołądkowo-przełykowy, obturacyjny bezdech senny, żylaki kończyn dolnych. Nie można także pominąć depresji i zaburzeń lękowych. To tylko, niektóre powikłania otyłości.
Dlaczego interdyscyplinarne podejście jest kluczowe w leczeniu otyłości?
Jak już wspomniałam czynniki wpływające na rozwój tej choroby są złożone, dlatego wbrew pozorom edukacja żywieniowa to za mało, żeby uzyskać efekty terapeutyczne. Każdy z członków zespołu terapeutycznego ma swoje zadania, ale kluczową rolę odgrywa lekarz, który koordynuje pracą z pacjentem dietetyka, psychologa i fizjoterapeuty. Zadaniem lekarza jest rozpoznanie choroby i pierwotnej przyczyny rozwoju otyłości oraz jej powikłań oraz dobór odpowiednich metod terapeutycznych, w tym farmakoterapii i leczenia operacyjnego. Należy pamiętać, że kluczową rolę w doborze metod leczenia powinna odgrywać pierwotna przyczyna choroby.