Mężczyźni po 40. roku życia są narażeni na wiele chorób wynikających z niezdrowego stylu życia. Można im zapobiec, wdrażając w odpowiednim czasie nowe, zdrowsze nawyki.
Dr hab. med. Jerzy Jaroszewicz
Specjalista chorób zakaźnych, hepatolog, naukowiec, Prezes Elekt Polskiego Towarzystwa Hepatologii, Kierownik Kliniki Chorób Zakaźnych i Hepatologii, Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Fot.: Wiktoria Kot
Czy mężczyźni są grupą, która rzadziej uczęszcza do lekarza oraz wykonuje badania profilaktyczne?
Z pewnością tak jest. Wczesna wykrywalność schorzeń u kobiet jest na wyższym poziomie, co zauważyliśmy w przypadku zakażenia HCV czy też SARS-Cov-2, gdzie choroby te diagnozuje się u nich na wcześniejszym etapie zaawansowania. Mężczyźni pojawiają się u specjalistów znacznie później i z poważniejszym objawami. Może wynikać to z panującego stereotypu, że mężczyźni nie powinni się skarżyć na swoje zdrowie lub są bardziej wytrzymali na ból. My jednak jako lekarze zalecamy im zgłaszanie się do nas nawet z pozornie błahymi dolegliwościami.
Jak ważne są regularne badania profilaktyczne wśród mężczyzn? Czym jest program Profilaktyka 40 PLUS?
Program Profilaktyka 40 PLUS jest odpowiedzią na to, co kraje Europy Zachodniej robią już od bardzo dawna. Gdy byłem na stypendium naukowym ponad 10 lat temu w Niemczech, program ten był niezwykle popularny i wiązał się z przywilejami. W Polsce niestety uczestnictwo w programie jest nadal minimalne. Wynika to być może z nieświadomości.
Regularne badania profilaktyczne, szczególnie po 40. roku życia, są bardzo ważne. Wtedy dochodzi do wielu zmian w organizmie. Przykładowo pojawia się widoczny brzuch, co już jest oznaką gromadzenia się tłuszczu trzewnego. Jest on hormonalnie czynny – produkuje hormony negatywnie wpływające na pracę poszczególnych narządów. Mogą temu towarzyszyć cukrzyca, zaburzenia lipidowe (podwyższony poziom cholesterolu we krwi), stłuszczenie wątroby. W programie Profilaktyka 40 PLUS badania są podstawowe, ale są one w stanie wykryć najbardziej niebezpieczne dla zdrowia zaburzenia, w tym właśnie choroby wątroby.
Jak ważna jest zdrowa dieta wśród mężczyzn? Jakie choroby wątroby mogą być skutkiem niezdrowej diety?
Jako hepatolodzy jesteśmy w trudnej sytuacji, ponieważ mówimy naszym pacjentom, że nie mogą pić alkoholu, palić papierosów, zbyt tłusto jeść, muszą unikać niektórych leków, ziół. Więcej zatem im zakazujemy. Jednak to jest podstawą w utrzymaniu zdrowej wątroby. Oczywiście jeśli wiemy, że wątroba jest zdrowa, nie możemy zabronić pacjentowi napicia się lampki wina do obiadu. Kluczem jest diagnostyka – każda osoba powinna chociaż raz w życiu wykonać ocenę stłuszczenia wątroby (USG) oraz wykluczyć HBV i HCV. Te dwa zakażenia w Polsce są niezwykle powszechne.
Zdrowy tryb życia to utrzymanie prawidłowej masy ciała. Jeżeli jest ona podwyższona, należy zmniejszyć ją o min. 10 proc., by nasza wątroba to odczuła. Zalecamy ograniczenie spożycia kalorii o 500-1000 mniej na dobę oraz aktywność fizyczną – minimum 150 minut w tygodniu. Dzienne spożycie alkoholu nie powinno przekraczać 80 g u mężczyzn. Pacjenci nie powinni nastawiać się na samo odchudzanie, ale na zdrowy tryb już do końca życia, zmianę jego filozofii.
Z jakimi problemami borykają się najczęściej pacjenci cierpiący na schorzenia wątroby? W jaki sposób zapobiegać ich wystąpieniu?
Polska jest krajem, gdzie chorób wątroby jest stosunkowo dużo. Mamy ok. 1000 pacjentów z chorobami wątroby na 100 tys. mieszkańców. 1/3 z nich to pacjenci z chorobą alkoholową. Drugą co do częstości wydaje się choroba stłuszczeniowa wątroby – metaboliczna, spowodowana zbyt dużym spożyciem kalorii. Następne są HCV i HBV. Wszystkie choroby wątroby są do wyleczenia – to organ, który doskonale się regeneruje. Wystarczy zatrzymać czynnik, który ją niszczy, a po kilku latach jest u większości chorych jak nowa.