Badania dowodzą, że zanieczyszczone powietrze może potęgować objawy chorób alergicznych. Co więcej, pył PM2,5 obecny w smogu uczula również osoby zdrowe.
Prof. UJ, dr hab. med. Ewa Czarnobilska
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum, kierownik Centrum Alergologii Klinicznej i Środowiskowej Szpitala Uniwersyteckiego, kierownik Katedry Toksykologii i Chorób Środowiskowych i Zakładu Alergologii Klinicznej i Środowiskowej, konsultant wojewódzki w dziedzinie alergologii, PTA
Do jakich chorób może doprowadzić ekspozycja na smog?
Pierwszy i bezpośredni kontakt z zanieczyszczonym powietrzem ma układ oddechowy, dlatego ekspozycja na smog może prowadzić do nawracających infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych, przewlekłej choroby obturacyjnej płuc, zaostrzenia i rozwoju astmy oskrzelowej, a nawet raka płuc. Smog wpływa niekorzystnie także na ośrodkowy układ nerwowy, dlatego może powodować kłopoty z pamięcią i koncentracją, depresję oraz niepokój. Bezpośrednio może on również powodować tzw. wyprysk powietrzno-pochodny, czyli alergiczne, kontaktowe zapalenie skóry, zaostrzać atopowe zapalenie skóry, a także przyspieszać starzenie się skóry. Długoterminowym efektem działania smogu są także schorzenia takie jak nadciśnienie tętnicze krwi, miażdżyca oraz choroba niedokrwienna serca, prowadzące m.in. do udaru mózgu czy zawału serca.
Należy pamiętać, że smog jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w wieku rozrodczym, gdyż może powodować niepłodność, a także dla kobiet w ciąży – może skutkować przedwczesnym porodem, niską masą urodzeniową noworodka czy wrodzonymi wadami rozwojowymi. Widać zatem wyraźnie, że ekspozycja na smog jest bardzo niekorzystna dla zdrowia i samopoczucia człowieka.
Kto jest najbardziej narażony na powikłania wynikające ze smogu?
Chociaż ekspozycja na smog szkodzi wszystkim, bez względu na wiek, to najbardziej narażone są na niego dzieci. Ich organizmy są niedojrzałe, rosną, dlatego oddychanie zanieczyszczonym powietrzem wpływa niekorzystnie na kształtowanie się narządów i układów. Narażone są równie osoby starsze, szczególnie z chorobami przewlekłymi, a także pacjenci ze schorzeniami układu oddechowego czy sercowo-naczyniowego.
Czy smog wpływa na występowanie alergii?
Na ten temat przeprowadzono już wiele badań na świecie, w tym również w Polsce. I tak np. w Krakowie przeprowadziliśmy badanie ankietowe u 75 tys. dzieci w wieku 7-8 lat i młodzieży w wieku 16-17 lat. Okazało się, że ponad 50 proc. respondentów ma objawy alergiczne, a aż 60 proc. z nich nie ma postawionej diagnozy. Ponadto przeanalizowaliśmy wówczas również zależność częstości chorób alergicznych od miejsca zamieszkania, w efekcie wykazując, że większa częstość alergicznego nieżytu nosa oraz astmy występuje u respondentów mieszkających w odległości poniżej 200 m od głównych traktów komunikacyjnych.
Należy pamiętać, że właśnie w smogu znajduje się wiele alergizujących substancji, w tym np. pyły przemysłowe, które są bardziej agresywne niż naturalne alergeny. Okazuje się także, że istnieje również alergia na smog, która występuje zarówno u pacjentów chorujących na inne alergie np. na pyłki, ale również u osób zdrowych – z badań wynika, że w grupie pacjentów z objawami alergii dróg oddechowych (przewlekły katar, kaszel) w sezonie grzewczym pył PM2,5 obecny w smogu uczula 83 proc. osób ze współistniejącą atopią i 75 proc. zdrowych.
Jakie objawy mogą wskazywać na alergię?
Alergia najczęściej kojarzona jest z alergicznym nieżytem nosa, który objawia się katarem, kichaniem, swędzącym i zatkanym nosem. Jeśli u chorego występuje alergiczne zapalenie spojówek, to pojawią się symptomy takie jak: świąd, zaczerwienienie i łzawienie oczu oraz obrzęk powiek. Z kolei w astmie oskrzelowej charakterystycznym objawem jest kaszel, duszność i świszczący oddech, w wyprysku atopowym – świąd i suchość skóry. Objawy tych chorób alergicznych mogą wskazywać także na wspomnianą już alergię na smog.