Prof. dr hab. Marzena Dominiak

Kierownik Katedry i Zakładu Chirurgii Stomatologicznej we Wrocławiu, Prezydent Polskiego Towarzystwa Stomatologicznego

Nadwrażliwość – jest to krótki, ostry ból, występujący w odpowiedzi na nieszkodliwe bodźce działające na odsłoniętą zębinę. Najczęściej występuje przy spożywaniu zimnych, gorących, słodkich, kwaśnych i słonych potraw i napojów, a także przy oddychaniu zimnym powietrzem.

Wyróżniamy trzy rodzaje połączenia szkliwa pokrywającego koronę zęba z cementem korzeniowym. W pierwszym, który występuje u większości populacji, szkliwo pokrywa cement korzeniowy, w drugim – szkliwo styka się z cementem, a w trzecim – między szkliwem a cementem znajduje się pasmo odsłoniętej zębiny, czyli tkanki wewnętrznej zęba. Taka sytuacja zwiększa znacząco prawdopodobieństwo wystąpienia nadwrażliwości odsłoniętej szyjki zęba. Dlaczego? Otóż zębina ma budowę kanalikową. Przemieszczanie się płynu zawartego w kanalikach zębinowych, a w konsekwencji drażnienie włókien nerwowych powoduje powstanie odczuć bólowych.

Czynnikami predysponującym do wystąpienia nadwrażliwości są także: recesje dziąsła, zapalne choroby przyzębia powodujące utratę kości wokół zębów, a co za tym idzie dziąsła, nieprawidłowe położenie zębów, szkodliwe nawyki, tzw. parafunkcje i nieprawidłowe szczotkowanie. Z jednej strony zarówno szkodliwe jest szczotkowanie zbyt częste, zbyt twardymi szczoteczkami i nieprawidłową techniką, a z drugiej strony brak szczotkowania, bo wywołuje zapalenie i odsłonięcie szyjek zębowych. Należy dobrać odpowiednią technikę do rodzaju używanej szczoteczki – manualnej czy elektrycznej. W przypadku szczoteczki manualnej trzeba pamiętać, że nie można szczotkować ruchami poziomymi, pionowymi czy nawet okrężnymi u osób dorosłych. Nie może to być tzw. puceritis, bo wtedy bardzo szybko wyszczotkujemy sobie recesje, a co za tym idzie ubytki niepróchnicowe odsłaniające zębinę. Przy szczoteczce elektrycznej trzeba pamiętać, że samo-kręcąca się główka wytwarza ruch powodujący oczyszczanie zębów i nie można wykonywać dodatkowych ruchów posuwisto-zwrotnych.

Sposoby leczenia nadwrażliwości zębów

Jak zatem wyleczyć nadwrażliwość? Mogą być wykonywane różne procedury w domu albo w gabinecie dentystycznym. W domu najczęściej stosowane są specjalistyczne pasty czy też żele na osłonięte szyjki a gabinecie lakiery zawierające wyższe stężenia specjalistycznych związków blokujących kanaliki jak np. związki fluoru, wapnia, potasu, strontu, aldehyd glutarowy, arginina i węglan wapnia, bioszkło, żywice nieadhezyjne i adhezyjne, szczawiany żelaza, glinu i potasu. Każdy ma inny punkt wychwytu czyli sposób blokowania kanalików zębinowych. Przynoszą one różną skuteczność, czasami mniejszą a czasami większa, a czasami trzeba powtarzać takie zabiegi wielokrotnie. Ale czy jest coś bardziej skutecznego?

W ostatnim czasie nowością są lasery. Powodują one przemianę struktury zębiny, co powoduje trwałe zamknięcie kanalików zębinowych. Najczęściej wystarcza jeden zabieg, choć czasami trzeba go także powtórzyć.

Ale czy nadwrażliwość występuje tylko przy odsłoniętych szyjkach zębowych? Otóż nie. Jest najczęstsza, ale trzeba pamiętać, że może pojawić się przy szlifowaniu zębów pod korony, przy wybielaniu zębów czy też przy opracowywaniu ubytków próchnicowych.

Na zakończenie należy podkreślić, że najskuteczniejszą metodą jest postępowanie przyczynowe, czyli np. pokrycie chirurgiczne odsłoniętych szyjek zębowych po zmianie nawyków higienicznych czy też eliminacji parafunkcji.