Prof. dr hab. n. med. i n. o zdr. mgr zarz. Piotr Henryk Skarżyński
Otorynolaryngolog, otorynolaryngolog dziecięcy, audiolog, foniatra, dyrektor ds. nauki i rozwoju w Instytucie Narządów Zmysłów, członek zarządu Centrum Słuchu i Mowy MEDINCUS
Migdałki to tkanka chłonna, którą nierzadko usuwa się w wieku dziecięcym. Za co zatem odpowiada i czy jest niezbędna w naszym organizmie? Jakie ma znaczenie dla naszej odporności?
Czym są migdałki i za co odpowiadają?
W kontekście chorób otorynolaryngologicznych najczęściej skupiamy się na migdałku gardłowym oraz podniebiennych, będących skupiskiem tkanki chłonnej, znajdującej się w części nosowej gardła.
Migdałki pełnią w organizmie niezwykle ważną, obronną funkcję. Ich zadaniem jest między innymi zapewnienie kontrolowanego kontaktu z antygenami otoczenia, jak również uruchomienie produkcji odpowiednich przeciwciał do walki z infekcjami i alergenami. Rozwijają się u dzieci, a z wiekiem stają się coraz mniejsze.
Migdałki powiększają się w trakcie trwania infekcji. Z tego też względu oceny ich wielkości należy dokonywać, gdy dziecko jest zdrowe. Przez powiększone w trakcie choroby migdałki bardzo często pacjent nie jest w stanie swobodnie oddychać nosem. Oddychanie ustami z kolei prowadzi do dalszych konsekwencji zdrowotnych. Maluch wdycha nieoczyszczone, zimne powietrze bezpośrednio do swoich dróg oddechowych, narażając się na kolejne infekcje.
Jaki jest wpływ migdałków na odporność?
Wielkość migdałków jest wprost proporcjonalna do intensywności infekcji. Jest to związane ze zwiększonym kontaktem tkanki chłonnej z docierającymi do gardła patogenami. Im jest ich więcej, tym bardziej powiększone są migdałki.
Jak rozpoznać problemy, które mogą sugerować problemy z migdałkami?
Pierwszym niepokojącym objawem jest oddychanie przez usta – mały pacjent przez większość czasu ma je otwarte. Kolejnym niepokojącym sygnałem jest chrapanie w nocy i pojawiające się bezdechy. W bardziej zaawansowanych przypadkach dochodzi do zapalenia uszu, a co za tym idzie – do pogorszenia słuchu. Wtedy dziecko głośniej mówi, prosi o powtórzenie, ale też może mieć wadę wymowy.
Jakie ma pan profesor zdanie na temat wycinania migdałków?
Jeśli wyżej wymienione objawy nawracają i nie ustępują (według niektórych wytycznych, gdy symptomy utrzymują się przez minimum 3 miesiące), jest to wskazanie do chirurgicznego postepowania związanego z usunięciem lub zmniejszeniem objętości migdałków. Wcześniej można pacjentowi podawać leczenie farmakologiczne o działaniu obkurczającym i zmniejszającym obrzęk. Polega ono m.in. na donosowym przyjmowaniu glikokortykosteroidów. Natomiast, jeśli doszło już do zapalenia ucha i pozostałego wysięku, ujście trąbek słuchowych łączących część nosową jest najczęściej uciśnięte przez powiększony migdałek gardłowy. Wtedy zabieg usunięcia migdałka gardłowego powinien być przeprowadzony jak najszybciej, ponieważ nie jest to już kwestia samego prawidłowego oddychania, ale również ryzyko pogorszenia słuchu.
Czy wycięcie migdałków jest skomplikowanym zabiegiem? Jak wygląda proces rekonwalescencji pacjenta?
U dorosłych usunięcie migdałków podniebiennych jest obarczone ryzykiem, ponieważ migdałki znajdują się w bliskim sąsiedztwie dużych naczyń krwionośnych.
U dzieci jest to mniej inwazyjny zabieg. Każdy pacjent kwalifikowany do zabiegu usunięcia migdałka gardłowego i/lub podcięcia migdałków podniebiennych powinien być zdrowy. Przed zabiegiem należy wykonać wiele badań oraz przeprowadzić wywiad – czy pacjent był szczepiony, czy nie jest uczulony na dane substancje lub czy nie przyjmuje leków, suplementów, które przed zabiegiem należy odstawić. Zabieg wykonuje się w znieczuleniu ogólnym. Trwa on od kilkunastu do kilkudziesięciu minut. W naszym ośrodku mali pacjenci po zabiegu przebywają jeszcze przez dobę. Kontrolę wykonujemy zazwyczaj po siedmiu dniach. Rekonwalescencja obejmuje przyjmowanie antybiotyku zgodnie z wytycznymi lekarza oraz ewentualnie leków przeciwbólowych w formie syropu.