Dr n. med. Piotr Dąbrowiecki
Alergolog z Wojskowego Instytutu Medycznego, przewodniczący Polskiej Federacji Stowarzyszeń Chorych na Astmę, Alergię i POChP
Biologiczne leczenie astmy ciężkiej to nowoczesna metoda leczenia, która znana jest specjalistom od ponad dziesięciu lat. Jest ona niezwykle skuteczna i znacznie bezpieczniejsza niż stosowanie doustnych kortykosteroidów. Jak zatem z niej korzystać i do kogo jest skierowana?
Na czym polega leczenie astmy ciężkiej w programie lekowym?
Leczenie astmy ciężkiej w programie lekowym polega na okresowym podawaniu przeciwciał monokolonalnych w postaci iniekcji przeciwko tym czynnikom, które u pacjenta wywołują ciężki przebieg choroby. Są to różne czynniki. Najczęściej jest to astma ciężka o podłożu eozynofilowym, gdzie podstawą ingerencji jest wpływ na eozynofile, czyli komórki systemu immonulogicznego, które naciekają układ oddechowy. Zastosowanie leczenia biologicznego
sprawia, że liczba tych komórek natychmiastowo się zmniejsza, nawet do zera, co w rezultacie redukuje obrzęk błony śluzowej i ilość gęstej, lepkiej wydzieliny, rozszerzają się oskrzela, a pacjent zdrowieje.
Drugi fenotyp, na jaki wpływa pozytywnie leczenie biologiczne, to fenotyp alergiczny. Wtedy to u podstawy choroby leży uczulenie, czyli nadreaktywność układu oddechowego na alergen. Mogą to być np. roztocza kurzu domowego, zarodniki grzybów pleśniowych, sierść zwierząt etc. W tym przypadku główną rolę w reakcji alergicznej odgrywa przeciwciało IgE, zatem skuteczne będzie leczenie, które je zredukuje i znacznie zmniejszy stan zapalny.
Jak wygląda w Polsce proces włączania pacjenta do takiego leczenia?
Zajmujemy się tym w 50 ośrodkach leczenia astmy ciężkiej. Ich spis jest dostępny na stronie internetowej np. Polskiego Towarzystwa Alergologicznego lub Narodowego Funduszu Zdrowia. Pacjent powinien do nas trafić z podejrzeniem astmy ciężkiej. Następnie w jednym z ośrodków szczegółowo bada się chorego i sprawdza, czy u podstawy ciężkiego przebiegu nie leży inna przyczyna. Może to być np. niestosowanie się do zaleceń terapeutycznych, nieumiejętne przyjmowanie leków, inne choroby, np. refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie zatok, nadwrażliwość na niesterydowe leki przeciwzapalne itp. Gdy już je wykluczymy, możemy przejść do specjalistycznej diagnostyki. Jeśli pacjent spełnia kryteria astmy ciężkiej, na 5. stopniu leczenia według klasyfikacji GINA z zaostrzeniami i brakiem kontroli (przyjmujący wysokie dawki sterydów wziewnych razem z lekami rozszerzającymi oskrzela), to jest on włączony do konkretnego leczenia biologicznego.
Jakie są bariery/obawy związane z leczeniem biologicznym?
Obawy pacjentów są związane z tym, że jest to nowoczesna metoda (lecz nie nowa, ponieważ znamy ją od ponad dziesięciu lat). Chorzy nie wiedzą o terapii biologicznej, a przecież przynosi ona spektakularne rezultaty. Dzięki dużej liczbie badań klinicznych wiemy, że jest to bardzo bezpieczne leczenie w przeciwieństwie do terapii za pomocą np. doustnych sterydów, która powoduje szereg skutków ubocznych (m.in. osteoporozę, zaćmę, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu II itd.). Drugą przeszkodą jest utrudniony dostęp pacjentów do 50 specjalistycznych ośrodków oferujących leczenie biologiczne i słaba koordynacja procesu kwalifikacji pacjenta do leczenia biologicznego.
Jakimi standardami powinien kierować się lekarz w kwestii leczenia astmy ciężkiej?
Standardy, które obowiązują w Polce i na świecie, są to standardy według GINA, czyli globalnej inicjatywy na rzecz zwalczania astmy. Jest to spis wytycznych, które mówią np. o tym, że jeżeli pacjent przyjmuje duże dawki sterydów wziewnych razem z innymi lekami rozszerzającymi oskrzela i nie ma kontroli, powinien być kwalifikowany do leczenia biologicznego.