Związana z wiekiem wielochorobowość, schorzenia wywołane postępem cywilizacyjnym, opóźnienia w diagnostyce przez pandemię – to tylko niektóre przyczyny zwiększonych potrzeb pacjentów ze strony opieki zdrowotnej. Jak temu zatem zaradzić? Wprowadzając odpowiednie modyfikacje.
Dr Małgorzata Gałązka-Sobotka
Dziekan Centrum Kształcenia Podyplomowego, Dyrektor Instytutu Zarządzania w Ochronie Zdrowia Uczelni Łazarskiego, Wiceprzewodnicząca Rady Narodowego Funduszu Zdrowia, Doradca Prezydenta Pracodawców RP w obszarze ochrony zdrowia
Jak będzie wyglądać przyszłość opieki medycznej w Polsce? Jakie zmiany nas czekają?
Ze strony popytowej zmiany te będą oczywiste, ponieważ Polska staje się jednym z najszybciej starzejących się państw europejskich. Stąd też przybędzie ubezpieczonych w zaawansowanym wieku, zmagających się z wielochorobowością. Mamy też do czynienia z postępem cywilizacyjnym, który niesie za sobą wiele zalet, ale również ogrom negatywnych skutków w postaci życia w ciągłym hałasie, stresie, zanieczyszczonym środowisku, przetworzonej żywności. To wszystko nasila prawdopodobieństwo występowania chorób cywilizacyjnych – otyłości, nowotworów, cukrzycy, chorób układu sercowo-naczyniowego, psychicznych itp. Nie sposób pominąć następstwa pandemii COVID-19. W związku z tym, jak nigdy wcześniej, zapotrzebowanie na usługi zdrowotne będzie rosło bardzo dynamicznie.
System ochrony zdrowia, aby spróbować sprostać tym wyzwaniom, musi sięgnąć po nowe zasoby i narzędzia. Kluczową rolę w procesie zwiększania wydajności tego obszaru państwa będą odgrywały nowoczesne technologie oraz nowe modele organizacji opieki na wszystkich poziomach systemu. To, co niesie najwięcej nadziei i jest fundamentem zmian w sektorze ochrony zdrowia w Polsce, to wdrożenie opieki koordynowanej w POZ. Już od 1 października 2022 r. lekarze rodzinni otrzymają tzw. budżet powierzony, który będzie pulą pieniędzy przeznaczonych na sfinansowanie badań diagnostycznych. Jego celem jest wczesna diagnostyka i ustalenie indywidualnego planu opieki, skuteczne zarządzanie chorobą, w tym edukacja pacjenta. Kolejną zmianą będzie rozwijanie opieki skoordynowanej na poziomie szpitali niższego i wyższego szczebla, co już teraz się dzieje w obszarze onkologii i kardiologii.
Niebawem rozwiązania sieciujące ośrodki zaangażowane w opiekę nad pacjentem będą wdrażane w neurologii w odniesieniu do pacjentów chorych np. na udary, stwardnienie rozsiane, chorobę Parkinsona. Zwiększając koordynację i zarządzając całym cyklem leczenia pacjenta, w porozumieniu z innymi świadczeniodawcami, będzie można zoptymalizować relacje efektu do kosztów. Lepsza alokacja zasobów, poprawa kompleksowości, specjalizacji i procesów logistycznych niesie szanse na poprawę wyników leczenia oraz efektywności kosztowej. Zmiany te nie będą możliwe bez dostępu do nowoczesnych rozwiązań cyfrowych – nadzieję daje postępująca cyfryzacja naszego sektora i liczne projekty, które wspierają organizację opieki, np. e-rejestracja, systemy wspierające prace podejmowania decyzji w oparciu o dane. Przykładem może być projektowane wykorzystanie systemu e-recepty do optymalizacji farmakoterapii pacjentów z astmą.
W jaki sposób wdrażanie nowych technologii i cyfrowa transformacja wpływa na służbę zdrowia?
Cyfryzacja sektora ochrony zdrowia, upowszechnienie innowacyjnych technologii, zarówno lekowych, jak i nielekowych, oraz organizacyjnych, dają najwięcej szans państwu i pacjentom z punktu widzenia zdolności do właściwego zarządzania kapitałem zdrowia. Technologie mogą m.in. odciążyć zasoby kadrowe, których mamy za mało, za pomocą monitorowania pacjenta w jego środowisku domowym. Dzięki zastosowaniu np. telemonitorowania czy przesyłania danych u chorych niewymagających częstych wizyt, a jedynie kontroli wyników, można znacznie obniżyć ekspozycję pacjenta na daną jednostkę medyczną. Oczywiście te rozwiązania powinniśmy wykorzystywać mając na uwadze dobro pacjenta, jego doświadczenie względem opieki medycznej i bezpieczeństwo. Najnowocześniejsze technologie możemy zastosować również do edukacji i szerzenia świadomości na temat profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Tradycyjne formy komunikacji dla młodszego pokolenia mogą okazać się już archaiczne i mniej skuteczne.
Jakie są skutki zdrowotne, ekonomiczne i społeczne zaniedbania profilaktyki zdrowotnej?
Dynamiczny wzrost nakładów na ochronę zdrowia jest swoistym odbiciem braku odpowiednich inwestycji i skutecznych działań w obszarze profilaktyki. Prewencja chorób jest najbardziej koszto-efektywnym narzędziem w systemie ochrony zdrowia. Powszechne powiedzenie: „Lepiej zapobiegać, niż leczyć” ma swoje potwierdzenie w badaniach, które wykazują, że gdy zainwestujemy dodatkowe pieniądze w profilaktykę, jesteśmy w stanie zmniejszyć zapadalność lub wykrywać nowotwory i inne choroby we wczesnym stadium rozwoju. To przekłada się na szybsze i skuteczniejsze, ale też mniej obciążające system leczenie. Obszar profilaktyki powinien być zatem, obok cyfryzacji, najbardziej dynamiczną sferą inwestycji i aktywności, jeśli faktycznie chcemy powstrzymać tsunami zachorowalności i uniknąć szoku demograficznego oraz wysokich kosztów inwazyjnego leczenia.