Odpowiednia dieta to konieczny element leczenia cukrzycy, równie ważny jak insulina, leki doustne czy aktywność fizyczna.
Mgr Ewa Dygaszewicz
Psychodietetyk, edukator diabetologiczny, wykładowca Wyższej Szkoły Zdrowia w Gdańsku, członek Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków w Warszawie oraz prezes Oddziału Wojewódzkiego w Gdańsku
Niestety wokół diety dla cukrzyków narosło wiele mitów, powtarzanych i przez samych pacjentów, i przez osoby postronne. Z badań wynika, że u pacjentów z rozpoznaną chorobą to właśnie stosowanie się do zaleceń żywieniowych pomaga zmniejszyć stężenie glukozy i hemoglobiny glikowanej.
Jaką rolę odgrywa odpowiednio zbilansowana dieta w leczeniu cukrzycy?
Prawidłowa dieta, samokontrola glikemii i aktywność fizyczna, oprócz przyjmowania zaleconych leków, są nieodłącznymi elementami leczenia cukrzycy. Podstawowym zaleceniem dla osób z cukrzycą jest, by jeść zdrowo – co znaczy, że nie trzeba stosować specjalnej diety i można spożywać te same posiłki co ludzie zdrowi, zgodnie z zasadami prawidłowego odżywiania. Jest to dieta zbilansowana.
Jakich zasad żywieniowych powinni przestrzegać seniorzy chorujący na cukrzycę?
Najważniejsze jest jedzenie o stałych porach – czyli mało, a często. Unikać należy podjadania pomiędzy posiłkami. Trzeba dbać nie tylko o ilość, ale także o jakość produktów spożywczych i zwracać uwagę na zawartość witamin, składników mineralnych, wielonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz błonnika. Świetnym źródłem błonnika są warzywa, które powinny być spożywane, przynajmniej do głównych posiłków, co spowalnia proces trawienia cukrów i normuje glikemię. W ograniczonych ilościach należy dodawać do potraw: gotowaną marchew i buraki, dynię, zielony groszek i kukurydzę, ponieważ znacznie podnoszą poziom glukozy. Istotne jest zwrócenie uwagi na sposób przygotowania dla osób starszych potraw bogatych w błonnik. Warzywa można ugotować al dente lub drobno zetrzeć, przygotowując surówki z dodatkiem oliwy z oliwek lub oleju rzepakowego, co poprawia przyswajanie witamin.
Jakie produkty są zalecane, a jakie zabronione w diecie cukrzycowej?
Unikać należy słodyczy i słonych przekąsek, syropów, soków owocowych, słodkich napojów gazowanych. Owoce można spożywać świeże lub mrożone do godziny szesnastej, zalecana dzienna porcja to 200-300 g. Pieczywo najlepiej wybierać razowe: żytnie, orkiszowe, graham, makaron razowy lub 100 proc. DURUM (z twardej pszenicy typu semolina). Zalecane są kasze: gryczana, pęczak, jęczmienna, orkiszowa, bulgur, ryż brązowy oraz parboiled. Płatki owsiane powinny być górskie, żytnie lub orkiszowe. Unikać należy pieczywa cukierniczego, bułek, pieczywa pszennego, makaronu z mąki pszennej makaronowej, drobnych kasz (manna, jaglana), białego ryżu, gotowych płatków śniadaniowych oraz musli.
Ważnym makroskładnikiem w diecie seniorów jest białko, ponieważ z wiekiem zapotrzebowanie na energię maleje, a na białko ulega zwiększeniu. Jeśli jego podaż jest niewystarczająca, organizm korzysta z białka zmagazynowanego w tkance mięśniowej, co spowalnia metabolizm. Warto zatem uwzględniać w jadłospisie produkty bogate w pełnowartościowe białko, takie jak: chude mięso drobiowe, jaja, nasiona roślin strączkowych, pestki słonecznika, dyni, orzechy oraz mleko i jego przetwory. Fermentowane produkty mleczne zawierają również niezbędne do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego żywe kultury bakterii, które zapobiegają niestrawności, wzdęciom i jednocześnie są doskonałym źródłem wapnia.
Jak ważne jest regularne spożywanie posiłków u cukrzyków?
Zalecane jest regularne spożywanie posiłków, rozpoczynając od śniadania. W cukrzycy typu 2 leczonej insulinami dwufazowymi i krótko działającymi insulinami ludzkimi powinno się spożywać 5-6 posiłków, ponieważ drugie śniadanie, podwieczorek i przekąska przed snem zapobiegają hipoglikemii. Leczenie dietą, lekami nieinsulinowymi lub analogami szybko działającymi, zgodnie z zaleceniami, nie wymaga więcej niż 3 posiłków.