Anna Śliwińska
Prezes Zarządu Głównego Polskiego Stowarzyszenia Diabetyków
Osoby z cukrzycą, niezależnie od jej typu muszą być stale zdyscyplinowane. Już nawet z pozoru drobne potknięcia w kontroli cukrzycy mogą doprowadzić do poważnych konsekwencji. Jak zatem dążyć do prawidłowej samokontroli?
Czym jest samokontrola diabetyka i jaką odgrywa rolę?
Samokontrola odgrywa podstawową rolę w procesie leczenia osoby z cukrzycą. Bez monitorowania poziomu cukru we krwi ciężko jest w ogóle mówić o prawidłowym leczeniu. Niełatwo jest je ustalić i wdrożyć odpowiednią terapię. Zastosowane leczenie w danym momencie zależy od wyniku samokontroli. Wszystkie decyzje terapeutyczne, jakie podejmuje pacjent, są zależne od wyników jego obserwacji parametrów związanych z cukrzycą. Przykładowo, samokontrola cukru jest potrzebna choremu do tego, by podjąć decyzje związane z aktywnością fizyczną, wielkością i rodzajem posiłku, czy może pozwolić sobie na dany produkt. W przypadku osób, które modyfikują dawki leków, np. dawki insuliny również ważne jest to, by wiedzieć, jaki jest poziom cukru i móc je dopasować. Samokontrola jest kluczowa nawet po to, by wiedzieć, czy pacjent może iść spokojnie spać, by podczas snu nie doszło do poważnej hipoglikemii itp.
Jak wyrobić sobie odpowiednie nawyki?
Jest to kwestia odpowiedniej edukacji. Pacjent musi być wyedukowany i mieć konkretne informacje na temat swojego przypadku, bo przecież typy tej choroby znacznie się od siebie różnią. Powinien on wiedzieć, kiedy i w jakich okolicznościach mierzyć sobie cukier, a także umieć wyciągać z tych pomiarów wnioski. Pacjent powinien posiadać również wiedzę, w jaki sposób dokonywać samokontroli. Gdy np. dochodzi do nakłuwania palca, to musi on wiedzieć, że należy mieć czyste ręce, lecz nie przemyte spirytusem. W tym celu powinno się umyć dłonie wodą z mydłem, ponieważ spirytus i inne preparaty zawierające alkohol mogą zafałszować wynik. Chory powinien także pamiętać, by nie wyciskać nadmiernie krwi z palca, ponieważ wtedy można wycisnąć także inne płyny. Gdy jesteśmy chorzy, po prostu musimy wyrobić sobie odpowiednie nawyki, zwłaszcza w przypadku choroby, która będzie nam towarzyszyła do końca życia.
Do jakich powikłań może doprowadzić brak samokontroli ze strony pacjenta diabetologicznego?
Przede wszystkim pacjent zaprzestając samokontroli, nie wie, czy jego cukrzyca jest ustabilizowana i czy nie wymknie się ona spod kontroli. Jeśli nie będzie dysponował wynikami bieżącymi, może się okazać, że po pewnym czasie pojawią się u niego ciężkie powikłania. Może to być zawał serca, udar mózgu, zespół stopy cukrzycowej itd. To wszystko może być wynikiem niekontrolowanej cukrzycy.
Czy zauważa się różnice w samokontroli u osób w podeszłym wieku, a u osób w średnim wieku?
Wszystko jest zależne od urządzenia, jakimi dysponują pacjenci. Wiemy, że dzieci i młodzież mają dostęp do najnowocześniejszych rozwiązań dzięki refundacji. Mamy nadzieję, że także starsi pacjenci będą mieli okazję dzięki nim się leczyć w ramach dofinansowania. Osoby starsze z racji długoletniego leczenia się na cukrzycę mogą niekiedy mieć nieaktualną wiedzę. Dlatego też seniorzy, którzy od lat żyją z cukrzycą, powinni być na bieżąco z nowymi doniesieniami, i kwestiami związanymi z samokontrolą. Zdarza się, że mają oni nieprawidłowe nawyki, tak jak już wcześniej wspominałam, np. polegające na przemywaniu palca przed nakłuciem wacikiem ze spirytusem. Jednak w dobie szerokiego dostępu do informacji takich przypadków jest na szczęście coraz mniej.