Męski problem

Zaburzenia erekcji to wbrew pozorom bardzo częsty problem dotykający coraz młodszych mężczyzn.

Dr hab. n. med. Michał Lew-Starowicz

Profesor Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Dyrektor Centrum Terapii Lew-Starowicz

Czy zaburzenia erekcji (wzwodu) to w obecnych czasach częsty problem wśród mężczyzn?

Częsty. Można przyjąć, że dotyczy jednego na 8-10 dorosłych mężczyzn. To około 300 milionów osób na całym świecie. Zaburzenia wzwodu rzadziej występują wśród młodych mężczyzn, ich częstość wyraźnie rośnie z wiekiem. Z problemami z erekcją zmaga się co trzeci mężczyzna po 50-tym roku życia.

Z czego wynika ten problem?

Przyczyny mogą być dość złożone. Wśród starszych mężczyzn dominują choroby wpływające na przebieg reakcji seksualnych takie, jak zaburzenia krążenia, cukrzyca, zaburzenia hormonalne lub neurologiczne. Warto tu podkreślić, że problemy z erekcją mogą występować już stosunkowo wcześnie w trakcie rozwoju chorób sercowo-naczyniowych. To bardzo istotna informacja, gdyż problemy ze wzwodem mogą być jednym z pierwszych sygnałów jeszcze nie rozpoznanej choroby układowej, takiej, która kilka lat później może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu. W takiej sytuacji wczesne podjęcie diagnostyki, profilaktyki i leczenia ma nieocenione znaczenie dla przyszłej sytuacji zdrowotnej mężczyzny. Innymi słowy, dbając o swoje życie seksualne można przy okazji uratować znacznie więcej.

Wracając do przyczyn – problemy z erekcją mogą także wystąpić po zabiegach operacyjnych przeprowadzanych w obrębie miednicy i krocza. Klasycznym przykładem jest zabieg usunięcia gruczołu krokowego (prostaty) wykonywany zwykle z przyczyn onkologicznych (rak prostaty). Podczas tego typu zabiegów może dojść do uszkodzenia struktur naczyniowych i nerwowych odpowiadających za powstawanie erekcji. Zaburzenia seksualne mogą być także efektem ubocznym leków stosowanych w terapii nadciśnienia tętniczego, zaburzeń rytmu serca, nowotworów, depresji i wielu innych chorób.

Zarówno u zdrowych mężczyzn, jak i tych cierpiących z powodu różnych chorób, istotną rolę odgrywają mechanizmy psychologiczne. Nadmierny stres i traktowanie seksu w kategoriach zadaniowych („muszę się sprawdzić, zadowolić partnerkę”) sprzyjają hamowaniu reakcji seksualnych. Zaburzenia erekcji mogą być także związane z przemęczeniem, deficytem snu, problemami w związku, nadużywaniem alkoholu lub narkotyków… Jak widać, potencjalnych przyczyn jest bardzo wiele.

Czy w świadomości naszego społeczeństwa nadal jest to temat tabu?

O problemach seksualnych wiele mówi się i pisze w mediach, więc temat jest ogólnie znany, choć trudno powiedzieć, że oswojony. Mężczyźni zwykli mówić na temat problemów seksualnych tak, jakby dotyczyły kogoś innego, a nigdy ich samych. Można to zrozumieć, bo seks jest traktowany przez mężczyzn bardzo ambicjonalnie. Trudno się temu dziwić – stoją za tym mechanizmy ewolucyjne i tysiąclecia kultury wychwalającej płodność oraz potencję. Problemy seksualne są często obiektem żartów. Wokół męskiej seksualności istnieje wiele mitów i nierealnych oczekiwań wynikających z braku edukacji. Z drugiej strony, wspomniane na początku kampanie medialne nie pozostają bez wpływu – pojawia się coraz większa populacja mężczyzn świadomych problemu, potrzeby diagnozowania i leczenia, aktywnie poszukujących pomocy u specjalistów.

Czy sami możemy stwierdzić, że mamy zaburzenia? Czy jest konieczna jakaś specjalistyczna konsultacja?

Stwierdzenie problemu nie jest trudne. Typowo, na początku pojawiają się trudności z utrzymaniem twardości członka podczas współżycia, mężczyzna nie może ukończyć stosunku. Ewentualnie, nie udaje się uzyskać erekcji wystarczającej do rozpoczęcia pełnego stosunku. Nie należy mylić jednorazowej niedyspozycji zdarzającej się wielu zdrowym mężczyznom w sytuacji stresu, przemęczenia lub braku wystarczającego podniecenia, z zaburzeniami, które cechują się powtarzalnością i często nasilają wraz z czasem. W przypadku tych ostatnich, zdecydowanie należy udać się do specjalisty, najlepiej lekarza seksuologa.

Jakie są możliwości leczenia zaburzeń erekcji?

Współczesna seksuologia dysponuje wieloma metodami leczenia zaburzeń erekcji. Najczęściej stosowane są leki doustne przyjmowane krótko przed stosunkiem lub w sposób regularny, jak robi się to w leczeniu wielu chorób przewlekłych. Alternatywą, stosowaną zwykle w razie braku skuteczności pierwszego rozwiązania, są preparaty podawane w zastrzykach do prącia lub wprowadzane w postaci specjalnego kremu do cewki moczowej. Leczenie operacyjne przeznaczone jest dla bardzo wąskiej grupy chorych, zwykle tych, u których wszystkie inne metody zawodzą lub przyczyną są pewne nieprawidłowości anatomiczne.

Natomiast w sytuacjach, gdy u podłoża zaburzeń erekcji leżą mechanizmy psychologiczne lub relacyjne, postępowaniem z wyboru jest psychoterapia indywidualna lub partnerska, a farmakoterapia może mieć znaczenie pomocnicze. Istotne znaczenie mają także działania profilaktyczne takie jak dieta, czy aktywność fizyczna oraz odpowiednie dostosowanie leczenia współistniejących chorób.

Czy podjęcie leczenia daje nam 100 proc. gwarancję powrotu do zdrowia?

Sposoby leczenia opracowane dla mężczyzn z zaburzeniami erekcji cechują się bardzo wysoką skutecznością – mając do dyspozycji opisane wyżej metody, znaczącą poprawę uzyskuje się u ponad 90 proc. mężczyzn.

Dr n. med. Łukasz Nyk

FEBU – Ordynator Oddziału Urologii Europejskiego Centrum Zdrowia Otwock, II Klinika Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego

Czym charakteryzują się operacje w asyście robota da Vinci? Czym różnią się względem zwykłych zabiegów?

Operacje z asystą robota operacyjnego da Vinci są wykonywane na świecie od kilkudziesięciu lat. W II Klinice Urologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Europejskim Centrum Zdrowia Otwock tym wspaniałym urządzeniem dysponujemy od półtora roku i z powodzeniem wykorzystujemy go, na razie, w leczeniu chorych na raka gruczołu krokowego.

Operacja z asystą robota operacyjnego da Vinci to obecnie najnowocześniejsza, małoinwazyjna metoda leczenia chirurgicznego różnych chorób. Jest to metoda, która zapewnia niespotykaną precyzję ruchów narzędziami chirurgicznymi (eliminuje efekt drżenia rąk) oraz doskonały wgląd w pole operacyjne poprzez nawet 10-krotne jego powiększenie. Zapewnia również niezwykłą ergonomię pozycji operatora. W uroonkologii to wszystko przekłada się na bardzo dobry efekt onkologiczny i czynnościowy (w przypadku leczenia raka gruczołu krokowego to trzymanie moczu oraz wzwody prącia po operacji).

Operacja z asystą robota rozpoczyna się tak samo jak tradycyjna laparoskopia, czyli od wytworzenia odmy w jamie brzusznej i założenia do niej specjalnych trokarów, przez które wprowadzamy do brzucha narzędzia operacyjne. I od tego momentu zaczynają się różnice, ponieważ do trokarów nie wprowadzamy tradycyjnych narzędzi laparoskopowych tylko ramiona robota. To trochę tak jakby wprowadzić do jamy brzusznej zminiaturyzowane ręce chirurga. Operator zajmuje swoje miejsce w konsoli stojącej niedaleko stołu operacyjnego i za pomocą specjalnych manetek steruje ramionami i narzędziami robota mając do dyspozycji kamerę z bardzo dużym przybliżeniem oraz systemem widzenia w trójwymiarze. Chcę jednak wyraźnie podkreślić fakt, że operuje chirurg a nie robot.

Robot nie ma żadnej autonomii tzn. nie wykona żadnego ruchu bez wiedzy i zgody chirurga. To chirurg nim steruje. Dzięki zaawansowanej technice, właściwe nieokreślonej możliwości ruchów narzędzi chirurgicznych w małym polu operacyjnym oraz dużemu powiększeniu i widzeniu w trójwymiarze możemy bardzo precyzyjnie wypreparować chorą tkankę, guz lub narząd nie uszkadzając lub minimalizują uszkodzenie tkanek je otaczających. W przypadku leczenia raka gruczołu krokowego ma to fundamentalne znaczenia dla jakości trzymania moczu i zachowania wzwodów po operacji. Jesteśmy w stanie w wielu przypadkach odpreparować pęczki naczyniowo-nerwowe otaczające prostatę, wypreparować długą cewkę moczową i szyję pęcherza moczowego tak aby zapewnić maksymalną „czystość” onkologiczną oraz dobrą lub bardzo dobrą jakość życia po operacji (trzymanie moczu i wzwody prącia po operacji).

W jakich wskazaniach i w leczeniu przebiegu jakich chorób ma zastosowanie robot da Vinci?

W miejscu, w którym miałem przyjemność szkolić się w chirurgii robotycznej (University of Chicago) operacje z asystą robota da Vinci wykonuje się właściwie w każdej jednostce chorobowej wymagającej leczenia operacyjnego. Robot da Vinci wykorzystywany jest tam w urologii, ginekologii, chirurgii, kardiochirurgii, pediatrii, laryngologii. Jeżeli chodzi o urologię to operacje robotyczne mają przede wszystkim zastosowanie w uroonkologii do leczenia raka gruczołu krokowego, raka nerki i pęcherza moczowego.

W II Klinice Urologii CMKP ECZ Otwock na razie wykorzystujemy robota da Vinci do operacji chorych z rakiem gruczołu krokowego (jest to niestety najczęściej rozpoznawany nowotwór u mężczyzn i niestety jest najczęstszą przyczyną śmierci mężczyzn z powodu nowotworów). Jednak bardzo intensywnie przygotowujemy się do wykorzystania robota w przypadku chorych z guzem nerki oraz rakiem pęcherza moczowego. Operacje te odbędą się „lada dzień”.

Jakie są zalety operacji przeprowadzanych z robotem da Vinci?

Operacje te są małoinwazyjne (kilka niewielkich cięć na skórze), niezwykle precyzyjne (mające bardzo duży wpływ na jakość onkologiczną i czynnościową leczenia). Operacje z wykorzystaniem robota to minimalna utrata krwi (w II KU CMKP ECZ Otwock od kilku lat nie zamawiamy krwi do operacji z powodu raka prostaty). Metoda bardzo atrakcyjna dla chorych nieakceptujących przetoczenia krwi. Poza tym operacje z wykorzystaniem robota dają bardzo dobry efekt kosmetyczny, zapewniając szybką rekonwalescencję i powrót do aktywności sprzed operacji (w II Klinice Urologii CMKP ECZ Otwock chory jest uruchamiany, pije i je następnego dnia po operacji, a wychodzi do domu w drugiej dobie po operacji).

Jak wygląda przygotowanie pacjenta do operacji? Jak przebiega zabieg i rekonwalescencja?

Przygotowanie pacjenta do operacji z asystą robota nie odbiega od standardowego przygotowania chorego do leczenia operacyjnego. Jeżeli chory nie ma przeciwskazań natury ogólnej (np. kardiologicznej, pulmonologicznej) do leczenia operacyjnego i wymaga leczenia urologicznego to z punktu widzenia urologa, operatora robota nie ma przeciwwskazań do operacji z asystą robota. Operator musi zachować szczególną ostrożność podczas wytwarzania odmy otrzewnowej oraz dokowania (podłączania ramion) robota, u chorych którzy wcześniej przebyli operacje jamy brzusznej. W II Klinice Urologii CMKP ECZ Otwock wielokrotnie operowaliśmy chorych po różnych operacjach chirurgicznych (usunięcie wyrostka, pęcherzyka żółciowego czy części jelita) oraz urologicznych (przezcewkowa resekcja stercza, laserowa enukleacja stercz-HOLEP, HiFu, adenomektomia otwarta i laparoskopowa).

Zauważyliśmy, że operacja z asystą robota umożliwia bezpieczne i skuteczne leczenie, u chorych znacznie otyłych, których operacja otwarta lub tradycyjna laparoskopowa byłaby niemalże niemożliwa. Ramiona i narzędzia robota są dłuższe i bardziej precyzyjne. Regularnie operujemy chorych ze znaczną nadwagą lub otyłością (najcięższy chory ważył 167 kg!!).

Dzięki niezwykłej precyzji, niemalże nieograniczonej możliwości ruchów narzędziami chirurgicznymi oraz doskonałej ocenie pola operacyjnego coraz częściej wykorzystujemy robota do bardzo skomplikowanych operacji uroonkologicznych, jak np. wznowa miejscowa raka gruczołu krokowego po radioterapii lub wznowa węzłowa raka gruczołu krokowego, u chorych po leczeniu operacyjnym lub radioterapii.

Rekonwalescencja po operacji z asystą robota przebiega u większości chorych sprawnie. Jednym z bardzo ważnych elementów jest redukcja bólu pooperacyjnego. Ramiona robota są tak skonstruowane i wprowadzane do ciała chorego, aby powodować bardzo niewielkie napięcia skóry i innych tkanek co znacznie zmniejsza ból pooperacyjny. Dzięki temu jesteśmy w stanie uruchomić chorego już następnego dnia po operacji. Większość chorych może pić i jeść już następnego dnia. W przypadku chorych po operacji z powodu raka gruczołu krokowego jesteśmy w stanie bezpiecznie usunąć cewnik z pęcherza moczowego już w 2-5 dobie po operacji co może przyczynić się do szybszej, dobrej jakości trzymania moczu.