Czy nasze oczy też się starzeją?

Ludzkie oko w trakcie życia człowieka przechodzi diametralne zmiany, a zwłaszcza w okresie niemowlęcym organizm przygotowuje się do wykorzystywania zmysłu wzroku przez długie lata. Jednak co dzieje się ze wzrokiem po 40. roku życia, co jest przyczyną zmian i czy powinniśmy martwić się pogorszonym widzeniem? Odpowiada Paweł Szczerbiński, optyk i optometrysta oraz ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej.

Paweł Szczerbiński

Optyk i optometrysta oraz ekspert Krajowej Rzemieślniczej Izby Optycznej

Tego nie unikniesz…

Nawet jeśli nasz wzrok rozwinął się bezbłędnie, a w ciągu okresu dojrzewania i późniejszego dorosłego życia (do 40. r.ż.) nie borykaliśmy się z zaburzeniami widzenia, będziemy musieli zmierzyć się z jedną przypadłością, która dotyka każdego bez względu na styl i warunki życia. Presbiopia, bo o niej właśnie mowa, pojawia się zazwyczaj po przekroczeniu 40. roku życia. Objawia się postępującymi problemami z postrzeganiem bliży oraz rozmazywaniem obrazu.

– Presbiopia, inaczej nazywana starczowzrocznością, to nie wada wzroku czy choroba, a naturalna konsekwencja starzenia się organizmu – tłumaczy Paweł Szczerbiński, optyk i optometrysta oraz ekspert KRIO. – Nie możemy jej wyeliminować czy nawet opóźnić. Jak poznamy, że presbiopia jest już naszym problemem? Często mówimy o niej nie zdając sobie z tego sprawy. Może przypominamy sobie sytuację, w której oddalamy od siebie czytany tekst, np. na opakowaniu produktu w sklepie, aby w ten sposób dostrzec małe napisy, choć wcześniej takie problemy ze wzrokiem nie występowały? To pierwsze objawy presbiopii, a my często przekornie komentujemy takie sytuacje stwierdzeniem: „nie starcza mi ręki do przeczytania tego tekstu” – dodaje Paweł Szczerbiński.

Co jest przyczyną presbiopii?

Presbiopią nie należy się nadmiernie martwić – to nie choroba, a naturalna konsekwencja wieku. Z tego powodu do tej pory nie wymyślono żadnego leku na tę dysfunkcję, jednak współczesna technologia oraz rozwój medycyny rozwinęły skuteczne sposoby na radzenie sobie z niewyraźnym obrazem. Po 40. roku życia niektóre mięśnie naszej gałki ocznej odpowiedzialne za zmianę kształtu soczewki osłabiają się, a soczewka twardnieje i traci elastyczność. Prowadzi to do stopniowego zaniku bliskiego widzenia, dlatego presbiopia może być mylona z dalekowzrocznością. Choć „efekty” widzenia są podobne w obu przypadkach, nie należy mylić tych dwóch przypadłości.

Jak poradzić sobie z presbiopią?

– Jeśli dostrzegamy u siebie pierwsze objawy presbiopii, powinniśmy skontaktować się z optykiem. Ten przeprowadzi z nami szczegółowy wywiad i zaproponuje rozwiązania poprawiające jakość naszego widzenia z badaniem wzroku włącznie. Najwygodniejszym i zyskującym na coraz większej popularności rozwiązaniem są okulary ze „szkłami” progresywnymi, które obejmują szeroki zakres mocy optycznej. Dzięki temu patrząc przez dolną część takich okularów bez problemu przeczytamy znajdujące się przed naszymi oczami drobne napisy, natomiast kierując wzrok stopniowo w ich górne części, będziemy coraz wyraźniej dostrzegać dal. Oczywiście, jeśli nie jesteśmy pewni czy to rozwiązanie jest dla nas, to zadanie optyka, aby wszystko nam dokładnie pokazał i wytłumaczył. Możemy także zdecydować się na posiadanie dwóch par okularów – jednej do czytania, a drugiej do wykonywania innych codziennych czynności. Jednak w zależności od naszego stylu życia i wykonywanych w ciągu dnia obowiązków, ciągła zmiana okularów może być bardzo uciążliwa – puentuje Paweł Szczerbiński.

Coraz młodsi ludzie cierpią z powodu niedosłuchu. Jakie są pierwsze objawy problemów ze słuchem i gdzie szukać fachowej pomocy?

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Kukwa

Kierownik Katedry i Kliniki Otorynolaryngologii, Chorób Głowy i Szyi, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Ze względu na to, że społeczeństwo starzeje się, w naszym otoczeniu jest coraz więcej osób, które mogą mieć problemy z niedosłuchem. Do lekarza często zwracają się nie tylko osoby w podeszłym wieku, ale także coraz młodsi pacjenci, którzy mają problemy z prawidłowym słyszeniem. Trudno jest określić, ile osób dokładnie ma problem z niedosłuchem, ponieważ wielu pacjentów wstydzi się tego problemu i nie zgłasza się do lekarza. Warto jednak podkreślić, że w dzisiejszych czasach niedosłuch jest problemem, z którym medycyna potrafi sobie świetnie poradzić, a na rynku istnieje wiele protez słuchowych, które znacznie poprawiają komfort życia pacjentów z niedosłuchem.

Jakie czynniki najczęściej przyczyniają się do degradacji słuchu?

Jest wiele czynników, które mogą przyczyniać się do degradacji słuchu. Musimy jednak pamiętać, że nie wszystkie problemy ze słuchem muszą oznaczać niedosłuch, dlatego w wypadku pojawienia się ich należy jak najszybciej wybrać się do lekarza specjalisty i nigdy nie działać na własną rękę. Pierwszym czynnikiem, który ma wpływ na zdrowie naszych uszu jest przebywanie w hałasie. Głośne, długotrwałe słuchanie muzyki, szczególnie przez słuchawki, praca w hałasie, przebywanie w głośnych pomieszczeniach może trwale uszkodzić nasze uszy. Także choroby uszu, przebyte nawet w dzieciństwie nie są obojętne dla naszego słuchu. Wszystkie nieleczone infekcje ucha, niedoleczone choroby mogą w przyszłości prowadzić do poważnego ubytku słuchu.

Gdzie szukać pomocy w problemach ze słuchem? Jakie badania należy wykonać i do jakiego specjalisty się udać?

Wszystkie problemy ze słuchem powinniśmy rozwiązywać u lekarza specjalisty. Kiedy pojawią się kłopoty z prawidłowym słyszeniem powinniśmy wybrać się do laryngologa, który za pomocą specjalistycznych badań wyjaśni, z czego wynikają nasze problemy ze słuchem. To, że nie słyszymy dobrze, wcale nie musi być spowodowane ubytkiem słuchu, może być także wynikiem zalegającej w uszach woskowiny, która zatyka nasz przewód słuchowy. W takim przypadku wystarczy, że lekarz laryngolog pozbędzie się nadmiaru woskowiny z naszych uszu i problem złego słyszenia zostanie zażegnany. Jeśli jednak okaże się, że nieprawidłowe słyszenie wynika z niedosłuchu, laryngolog wyjaśni nam, na czym polega rehabilitacja słuchu i noszenie protezy słuchowej, czyli aparatu słuchowego. W celu zakupu aparatu słuchowego należy wybrać się do specjalistycznego salonu, w którym protetyk słuchu pomoże nam wybrać odpowiedni dla nas sprzęt.

Dlaczego osoby z niedosłuchem powinny skorzystać z fachowej porady lekarza specjalisty? Na jaką pomoc i rozwiązania mogą obecnie liczyć osoby mające problemy ze słuchem?

Wszystkie osoby, które wymagają noszenia aparatu słuchowego mogą liczyć na jego częściową refundację. Aparat słuchowy dla osób cierpiących na niedosłuch to niezbędny element życia. To dzięki niemu mogą porozumiewać się z bliskimi i normalnie uczestniczyć w życiu społecznym. Nowoczesne urządzenia wyposażone są w innowacyjną technologię, która pozwala słyszeć lepiej i jednocześnie nie uszkadza słuchu. Początek noszenia aparatu słuchowego to czas, w którym pacjent musi się do niego przyzwyczaić i zaadaptować, sprzęt wymaga wielu regulacji i dopasowania go do indywidualnych potrzeb osoby niedosłyszącej. Tylko fachowa pomoc doświadczonego protetyka słuchu pozwoli choremu słyszeć lepiej bez zakłóceń i wygodnie korzystać z aparatu słuchowego.

Niedosłuch – czy da się zapobiec?