Czym zajmuje się optometria?

Mgr Kamil Chlebicki

Optometrysta, Przewodniczący Polskiego Towarzystwa Optometrii i Optyki

Wzrok jest najważniejszym z naszych zmysłów, gdyż za jego pośrednictwem odbieramy większość bodźców. Dlatego wybór specjalisty, do którego udamy się w celu zbadania wzroku, jest niezwykle ważny. Z roku na rok coraz więcej Polaków udaje się do optometrystów – specjalistów grupy zawodów medycznych koncentrujących się na układzie wzrokowym.

Kiedy udać się do optometrysty?

W wielu krajach europejskich, takich jak: Wielka Brytania, Irlandia, Niemcy, Holandia czy kraje skandynawskie, optometrysta jest specjalistą pierwszego kontaktu. Dobiera on odpowiednią korekcję okularową, przepisuje soczewki kontaktowe, a także prowadzi rehabilitację widzenia. Ponadto, optometrysta sprawdza, czy w układzie wzrokowym nie występują zmiany chorobowe. W przypadku ich obecności, kieruje pacjenta do lekarza okulisty lub innego specjalisty w celu leczenia.

Również w Polsce optometrysta coraz częściej postrzegany jest jako specjalista pierwszego kontaktu. Jeżeli mamy problemy z niewyraźnym widzeniem, zamazywaniem się obrazu, zmęczeniem oczu, zezem lub chcielibyśmy nosić soczewki kontaktowe, optometrysta powinien być naszym pierwszym wyborem. W przypadku dolegliwości chorobowych, takich jak: czerwone oko, stan zapalny, ból oka, itp. – naszym pierwszym wyborem powinien być lekarz okulista. To samo dotyczy oczywiście dolegliwości spowodowanych urazami mechanicznymi (na przykład dostaniem się ciała obcego do oka).

Jakie badania przeprowadza optometrysta?

Badanie optometryczne składa się z kilku etapów. Pierwszy z nich to obszerny wywiad, pozwalający na zdefiniowanie problemów i potrzeb pacjenta, a także dostarczenie informacji o możliwych obciążeniach genetycznych i wpływie innych chorób (takich jak choćby cukrzyca) na widzenie pacjenta.

Drugim etapem jest pomiar ostrości wzroku – jest to punkt wyjścia, który pomaga określić, ile widzi pacjent. Kolejna część pomiarów prowadzona przez optometrystę to tzw. badanie obiektywne, najczęściej wykonywane przy użyciu autorefraktometru, przez co potocznie nazywane jest „komputerowym badaniem wzroku”. Jednak na tym etapie nie można się zatrzymać! Zwykle takie badanie „komputerowe” daje nam jedynie ogólne pojęcie, z jakimi wielkościami korekcji mamy do czynienia. Za widzenie odpowiedzialne są procesy zachodzące w korze mózgowej i właśnie dlatego niezbędne jest również tzw. subiektywne badanie wzroku.

Subiektywne badanie wzroku polega na na dobieraniu odpowiednich szkieł optycznych, przy zastosowaniu szeregu ściśle określonych procedur badań i testów, co w efekcie daje najlepszy i najostrzejszy obraz dla pacjenta. Podczas badania optometrycznego nie może zabraknąć również sprawdzenia odpowiednich funkcji wzrokowych, takich jak widzenie obuoczne (współpraca jednego oka z drugim), akomodacja (zdolność wyostrzania obrazu z różnych odległości), czy ruchy oczu.

Na podstawie tak obszernych badań optometrysta dobiera soczewki okularowe, soczewki kontaktowe lub inne pomoce optyczne (np. lupy dla osób słabowidzących). Dodatkowo, jeśli to konieczne, optometrysta w czasie badania ocenia przedni i tylny odcinek oka. Wiedza zdobyta w czasie studiów pozwala zidentyfikować choroby oczu (m.in. zaćmę, jaskrę, AMD) i skierować pacjenta na odpowiednie leczenie do lekarza okulisty lub innego specjalisty.

Jak znaleźć optometrystę?

W Polsce obecnie mamy ponad 1,5 tysiąca optometrystów. Najczęściej posiadają oni swoje gabinety przy salonach optycznych, a także coraz częściej zatrudniani są w klinikach. Jednak nie we wszystkich salonach, gdzie dokonuje się doboru okularów, pomiary wykonuje optometrysta. Jeżeli zależy nam na profesjonalnym badaniu wzroku, warto zwrócić na to szczególną uwagę. Aby zostać optometrystą, należy ukończyć odpowiednie studia wyższe z zakresu optometrii. Jeżeli chcemy mieć 100 proc. pewność, że osoba, do której udajemy się na badanie wzroku, posiada odpowiednie wykształcenie optometryczne, wystarczy sprawdzić czy posiada ona Numer Optometrysty (NO). Oznacza to, że znajduje się w rejestrze prowadzonym przez Polskie Towarzystwo Optometrii i Optyki, który dostępny jest na stronie internetowej: www.ptoo.pl.

Coraz młodsi ludzie cierpią z powodu niedosłuchu. Jakie są pierwsze objawy problemów ze słuchem i gdzie szukać fachowej pomocy?

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Kukwa

Kierownik Katedry i Kliniki Otorynolaryngologii, Chorób Głowy i Szyi, Wydział Nauk Medycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Ze względu na to, że społeczeństwo starzeje się, w naszym otoczeniu jest coraz więcej osób, które mogą mieć problemy z niedosłuchem. Do lekarza często zwracają się nie tylko osoby w podeszłym wieku, ale także coraz młodsi pacjenci, którzy mają problemy z prawidłowym słyszeniem. Trudno jest określić, ile osób dokładnie ma problem z niedosłuchem, ponieważ wielu pacjentów wstydzi się tego problemu i nie zgłasza się do lekarza. Warto jednak podkreślić, że w dzisiejszych czasach niedosłuch jest problemem, z którym medycyna potrafi sobie świetnie poradzić, a na rynku istnieje wiele protez słuchowych, które znacznie poprawiają komfort życia pacjentów z niedosłuchem.

Jakie czynniki najczęściej przyczyniają się do degradacji słuchu?

Jest wiele czynników, które mogą przyczyniać się do degradacji słuchu. Musimy jednak pamiętać, że nie wszystkie problemy ze słuchem muszą oznaczać niedosłuch, dlatego w wypadku pojawienia się ich należy jak najszybciej wybrać się do lekarza specjalisty i nigdy nie działać na własną rękę. Pierwszym czynnikiem, który ma wpływ na zdrowie naszych uszu jest przebywanie w hałasie. Głośne, długotrwałe słuchanie muzyki, szczególnie przez słuchawki, praca w hałasie, przebywanie w głośnych pomieszczeniach może trwale uszkodzić nasze uszy. Także choroby uszu, przebyte nawet w dzieciństwie nie są obojętne dla naszego słuchu. Wszystkie nieleczone infekcje ucha, niedoleczone choroby mogą w przyszłości prowadzić do poważnego ubytku słuchu.

Gdzie szukać pomocy w problemach ze słuchem? Jakie badania należy wykonać i do jakiego specjalisty się udać?

Wszystkie problemy ze słuchem powinniśmy rozwiązywać u lekarza specjalisty. Kiedy pojawią się kłopoty z prawidłowym słyszeniem powinniśmy wybrać się do laryngologa, który za pomocą specjalistycznych badań wyjaśni, z czego wynikają nasze problemy ze słuchem. To, że nie słyszymy dobrze, wcale nie musi być spowodowane ubytkiem słuchu, może być także wynikiem zalegającej w uszach woskowiny, która zatyka nasz przewód słuchowy. W takim przypadku wystarczy, że lekarz laryngolog pozbędzie się nadmiaru woskowiny z naszych uszu i problem złego słyszenia zostanie zażegnany. Jeśli jednak okaże się, że nieprawidłowe słyszenie wynika z niedosłuchu, laryngolog wyjaśni nam, na czym polega rehabilitacja słuchu i noszenie protezy słuchowej, czyli aparatu słuchowego. W celu zakupu aparatu słuchowego należy wybrać się do specjalistycznego salonu, w którym protetyk słuchu pomoże nam wybrać odpowiedni dla nas sprzęt.

Dlaczego osoby z niedosłuchem powinny skorzystać z fachowej porady lekarza specjalisty? Na jaką pomoc i rozwiązania mogą obecnie liczyć osoby mające problemy ze słuchem?

Wszystkie osoby, które wymagają noszenia aparatu słuchowego mogą liczyć na jego częściową refundację. Aparat słuchowy dla osób cierpiących na niedosłuch to niezbędny element życia. To dzięki niemu mogą porozumiewać się z bliskimi i normalnie uczestniczyć w życiu społecznym. Nowoczesne urządzenia wyposażone są w innowacyjną technologię, która pozwala słyszeć lepiej i jednocześnie nie uszkadza słuchu. Początek noszenia aparatu słuchowego to czas, w którym pacjent musi się do niego przyzwyczaić i zaadaptować, sprzęt wymaga wielu regulacji i dopasowania go do indywidualnych potrzeb osoby niedosłyszącej. Tylko fachowa pomoc doświadczonego protetyka słuchu pozwoli choremu słyszeć lepiej bez zakłóceń i wygodnie korzystać z aparatu słuchowego.

Niedosłuch – czy da się zapobiec?