Alergiczny nieżyt nosa w dobie COVID-19 – co warto wiedzieć?

Chorzy na ANN często szukają odpowiedzi na pytanie, czy objawy, jakie się u nich nasilają to nadal choroba, z jaką mierzą się od dłuższego czasu, czy może są to pierwsze symptomy COVID-19? Jak je odróżnić, monitorować i dlaczego tak ważna jest kontynuacja leczenia?

Prof. dr hab. n. med. Andrzej Emeryk

Kierownik Kliniki Chorób Płuc i Reumatologii Dziecięcej UM w Lublinie, specjalista pediatra, pulmonolog i alergolog

Jakie są dominujące objawy alergicznego nieżytu nosa? Przez jakie alergeny są one wywoływane oraz o jakiej porze roku (w jakim sezonie) są nasilone?

Alergiczny nieżyt nosa (ANN) jest z reguły przewlekłym procesem zapalnym, zależnym od przeciwciał IgE, wywołanym działaniem alergenów środowiskowych.

Zasadnicze objawy choroby to:
– wyciek wodnisty z nosa,
– zatkanie nosa,
– kichanie,
– świąd nosa.

Bardzo często tym objawom towarzyszy zaczerwienie oczu, ich świąd czy łzawienie. Choroba jest wywoływana przez alergeny zawarte w pyłkach roślin wiatropylnych, zarodnikach grzybów pleśniowych, odchodach roztoczy czy te pochodzące od zwierząt domowych. Przyczyną sezonowych alergii są pyłki drzew. Takich jak: olcha, leszczyna, brzoza, topola czy wierzba, pyłki traw i zbóż czy chwastów (bylica) lub krzewów. Alergie całoroczne są związane głównie z alergenami roztoczy kurzu domowego, sierścią, naskórkiem, wydzielinami i wydalinami zwierząt domowych (kot, pies, chomik, świnka morska) czy grzybów pleśniowych.

Jak wygląda jakość życia chorych z alergią w dobie pandemii COVID-19?

Nie ma danych o gorszej jakości życia chorych na choroby alergiczne w dobie pandemii, pod warunkiem regularnego przyjmowania dotychczasowych leków. Szczególne znaczenie ma kontynuacja glikokortykosteroidów wziewnych u chorych na astmę lub/i donosowych u chorych na ANN czy leczenia nowoczesną kombinacją leków sterydowych i przeciwhistaminowych.

Leczenie objawowe i leczenie przyczynowe alergicznego nieżytu nosa – tu pojawia się kluczowa kwestia – przerwać czy kontynuować leczenie w czasie pandemii COVID-19?

Najważniejsze jest utrzymanie leczenia przyczynowego i zabezpieczenie chorego w leki działające na objawy ANN. Glikokortykosteroidy donosowe są najważniejszą grupą leków w terapii wszystkich postaci ANN, zarówno u dzieci, jak i dorosłych. Aktualne zalecenia ekspertów amerykańskich, europejskich oraz Polskiego Towarzystwa Alergologicznego nakazują stałe podawanie leków z tej grupy w okresie pandemii koronawirusowej. Podobna sytuacja dotyczy wszystkich form immunoterapii alergenowej, popularnie zwanej odczulaniem.

Kiedy ANN predysponuje do astmy?

Każda postać ANN predysponuje do astmy. Jednakże objawy astmy częściej prezentują chorzy na ANN wywołany alergenami roztocza kurzu domowego niż z uczuleniem na pyłki roślin wiatropylnych. Ryzyko astmy rośnie także u chorych z niekontrolowanym, źle leczonym ANN (dotyczy wszystkich postaci choroby).

Dr Rafał Dobek

Specjalista chorób wewnętrznych, chorób płuc i alergologii. Pracuje w 2 Klinice Chorób Płuc IGiChP w Warszawie. Sekretarz Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc, Delegat Narodowy ERS. Autor licznych publikacji naukowych i rozdziałów w podręcznikach

Przewlekła obturacyjna choroba płuc w niemal 95 proc. przypadków wywołana jest przez palenie papierosów. Jak zatem się rozwija i czy można jej zapobiec?

Czym jest POChP? Jakie są podstawowe objawy choroby?

POChP, czyli przewlekła obturacyjna choroba płuc to, obok astmy, najczęstsza przewlekła choroba dróg oddechowych. W przeciwieństwie do nowotworów – rozpoznanie POChP najczęściej nie budzi u pacjentów lęku. W rzeczywistości jest to ciężka, nieuleczalna choroba prowadząca do nieodwracalnych zmian w płucach. Główną przyczyną zniszczenia płuc jest proces zapalny spowodowany przez dym tytoniowy oraz pyły i gazy we wdychanym powietrzu. W przebiegu choroby dochodzi do obturacji oskrzeli, czyli do zwężenia dróg oddechowych, zniszczenia pęcherzyków płucnych i w konsekwencji tych procesów do zmniejszenia powierzchni wymiany gazowej.

Pierwsze objawy choroby są podstępne i nieswoiste. Należą do nich przewlekły kaszel z wykrztuszaniem oraz nasilająca się duszność podczas wysiłku fizycznego. Niestety chorzy zazwyczaj bardzo późno zgłaszają się do lekarza, często, gdy choroba jest już zaawansowana.

Jaki jest przebieg choroby? Kto może być w grupie ryzyka?

Początkowo choroba wydaje się łagodna, a objawy ledwo dostrzegalne. Niestety, z biegiem czasu, zwłaszcza gdy pacjent nadal pali papierosy, dochodzi do pojawienia się duszności podczas niewielkich wysiłków, a nawet w spoczynku. Chorzy nie są w stanie normalnie funkcjonować, ich aktywność zawodowa staje się niemożliwa, a problemem staje się wejście na pierwsze piętro. U niektórych pacjentów występują zaostrzenia POChP, najczęściej spowodowane przez infekcje dróg oddechowych. W zaawansowanych przypadkach choroba prowadzi do niewydolności oddychania i konieczności tlenoterapii.

Jak się diagnozuje chorobę? Do jakiego lekarza udać się po pomoc?

Nigdy nie należy bagatelizować przewlekłego kaszlu, zwłaszcza gdy towarzyszy mu duszność wysiłkowa. Przede wszystkim należy udać się do lekarza rodzinnego, który zaplanuje wstępne badania diagnostyczne, w tym zdjęcie RTG klatki piersiowej. W przypadku przewlekłego kaszlu konieczne jest wykluczenie innych chorób płuc. Do potwierdzenia rozpoznania POChP potrzebna jest spirometria – badanie czynnościowe płuc.

Jak samemu można pomóc w leczeniu? Jaka jest profilaktyka choroby?

Najważniejsze znaczenie ma zaprzestanie palenia, a także narażenia biernego na dym tytoniowy. Po drugie, unikanie zanieczyszczonego powietrza, czyli smogu. Duże znaczenie ma regularna aktywność fizyczna oraz szczepienia profilaktyczne przeciw COVID-19, grypie, a u osób powyżej 65 roku życia przeciw pneumokokom. Osoby, które chorują na astmę, a także inne przewlekłe choroby płuc, powinny regularnie stosować przepisane leki i w żadnym wypadku nie mogą palić papierosów!

Jakie są choroby współistniejące i ich znaczenie w przebiegu POChP?

Zdecydowana większość chorych na POChP ma również rozpoznane choroby układu krążenia, w tym nadciśnienie tętnicze, chorobę niedokrwienną serca i niewydolność serca. Częste są choroby metaboliczne, otyłość, cukrzyca, zaburzenia lipidowe, zakrzepica żylna i osteoporoza. Szczególnej uwagi wymagają pacjenci z jednoczesnym rozpoznaniem astmy i POChP.

Rola edukacji chorych w przebiegu leczenia POChP

Działania edukacyjne powinny spowodować, że większość osób będzie znać skrót POChP oraz mieć świadomość zagrożeń związanych z tą chorobą. Kolejny krok to walka z paleniem tytoniu. Przede wszystkim należy przekazywać informacje o szkodliwości palenia na poziomie indywidualnym. Każda osoba paląca powinna wiedzieć, że występuje u niej wysokie ryzyko raka płuca, POChP i choroby serca.

U pacjentów z rozpoznaniem POChP edukacja ma kluczowe znaczenie w leczeniu. Pacjent powinien umieć prawidłowo obsługiwać inhalatory zawierające przepisane leki, regularnie je stosować, a przypadku niewydolności oddychania oddychać tlenem. Warto skorzystać z materiałów edukacyjnych dostępnych na m.in. na stronie: www.oddychajmy.pl.

*Na podstawie: https://goldcopd.org/wp-content/uploads/2020/11/GOLD-1-REPORT-2021-v1.1-25Nov20_WMV.pdf (11.05.2020)