Zakażenia układu oddechowego, według oceny WHO, stanowią nadal jedną z głównych przyczyn zgonów na całym świecie. W Polsce, np. z powodu zapalenia płuc rocznie umiera około 9 tys. osób, głównie dzieci i osób w podeszłym wieku.
Prof. dr hab. n. med. Jerzy Kozielski
Kierownik Katedry i Kliniki Chorób Płuc i Gruźlicy
W leczeniu infekcji układu oddechowego często stosuje się antybiotyki, ale to nie rozwiązuje wszystkich problemów medycznych. Są takie choroby układu oddechowego, gdzie najważniejszym zadaniem terapii jest doprowadzenie do sytuacji, w której będzie jak najmniej infekcji. To ważne, bo w wielu chorobach, np. w POChP częste infekcje nie tylko zaostrzają przebieg choroby podstawowej, ale również pozostawiają trwały ślad w postaci pogorszenia wydolności układu oddechowego.
Mniej infekcji
Ponieważ zakażenia niekorzystnie wpływają na układ oddechowy, chodzi o to, aby znaleźć sposób ograniczenia liczby infekcji. Jedną ze skuteczniejszych metod jest podawanie choremu odpowiednio dobranej szczepionki, która pobudzi układ immunologiczny do walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi.
Szczepionki to nic innego, jak specjalnie przygotowane, spreparowane bakterie, które są najczęstszą poza wirusami przyczyną zakażeń układu oddechowego. Ponieważ dobrze wiemy, jakie rodzaje bakterii wywołują zakażenia układu oddechowego (np.: pneumokok-streptococcus pn., Haemophilus infl., Moraxella cat.staphylococcus aur.-gronkowiec złocisty) szczepionki zawierają właśnie antygeny tych bakterii.
Prowokacja układu
Wprowadzając do organizmu antygeny bakterii odpowiedzialnych za zakażenia, prowokujemy układ immunologiczny do wytworzenia przeciwciał. Jeżeli później dochodzi do zakażenia taką bakterią, organizm jest przygotowany do jej zwalczenia. Rozpoznaje zagrożenie, tzw. czynnik chorobowy i szybko wytwarza przeciwciała, które zwalczą bakterię. Na tym właśnie polega rola immunostumulacji w zwalczaniu przewlekłych infekcji. Badania naukowe dowiodły, że jest to jedna z najskuteczniejszych metod ochrony przed takimi zakażeniami. Nie można zapomnieć o tym, że osoby cierpiące z powodu przewlekłych infekcji dróg oddechowych powinny zerwać z paleniem. Dym powoduje niekorzystne zmiany w drzewie oskrzelowym i sprzyja tym zakażeniom przez osłabienie układu immunologicznego.
Duży wybór szczepionek
W immunoterapii przewlekłych infekcji dróg oddechowych ważne jest dobranie szczepionki, bo nie wszystkie działają z taką samą siłą. Najlepszą jest taka, która zawiera liofilizaty wielu bakterii, powodujących zakażenia dróg oddechowych. Szczepionki te są wytwarzane w różnych postaciach, np. tabletek doustnych, tabletek podjęzykowych czy w formie zastrzyków. Te ostatnie zawierają antygen głównego sprawcy zakażeń dróg oddechowych – pneumokoka. Niezależnie od drogi podania szczepionki są skuteczne, ponieważ elementy układu immunologicznego rozsiane są po całym organizmie, np. w drzewie oskrzelowym, w przewodzie pokarmowym. Wystarczy zatem połknąć tabletkę, aby jej zawartość przeniknęła do węzłów chłonnych i zadziałała na układ immunologiczny.
Szczepionki można podawać wszystkim pacjentom niezależnie od wieku. Szczepienia przeciwko pneumokokom prowadzone są już od 2. miesiąca życia i chronią przed ostrą inwazyjną chorobą pneumokokową. Są bezpłatne dla dzieci z grup wysokiego ryzyka zachorowania. Szczepienia przeciwbakteryjne stosuje się zazwyczaj od 2-3. roku życia, bo do tego czasu układ immunologiczny dzieci jeszcze się kształtuje. Grupą wysokiego ryzyka są osoby powyżej 65. r.ż. Nowoczesne szczepionki można zaaplikować nawet w czasie infekcji. Zwykle jest tak, że po pierwszej dawce, za jakiś czas podaje się kolejną dawkę, aby układ immunologiczny przypomniał sobie z jakimi bakteriami ma walczyć.