Urazy zębów stałych najczęściej dotyczą dzieci ze szkoły podstawowej (8-10 rok życia), częściej występują u chłopców. Najczęstsze przyczyny to: uprawianie sportów, zwłaszcza kontaktowych (np. unihokej, piłka nożna, piłka ręczna, siatkówka), zabawy oraz bójki. Zwykle urazy dotyczą siekaczy górnych, zwłaszcza jedynek. Niektóre wady zgryzu, zwłaszcza związane z wychyleniem siekaczy górnych zwiększają ryzyko urazu nawet o 50 proc.!

Postępowanie

• wizyta u stomatologa w dniu urazu w każdym przypadku,

• każdy ząb po urazie wymaga pewnego okresu obserwacji ze względu na ryzyko odległych powikłań, np. martwicy miazgi,

• złamanie korony – znaleźć złamany fragment, umieścić w wodzie – jak najszybciej udać się do stomatologa.

Każde złamanie korony należy traktować jak otwartą ranę, którą należy jak najszybciej zaopatrzyć. Nie należy odwlekać odbudowy, gdyż chodzi tu nie tylko o względy estetyczne, ale także ochronę miazgi zęba przed zakażeniem! W przypadku wybicia zęba – jak najszybsza replantacja (wprowadzenie zęba do zębodołu) – najlepiej na miejscu wypadku. Dlaczego to jest takie istotne?

Jeśli ząb zostanie wybity i przebywa w suchym środowisku, po upływie pół godziny ginie połowa komórek ozębnej pokrywających powierzchnię korzenia, odpowiadających za prawidłowe wgojenie się zęba. Po godzinie giną wszystkie komórki, a więc szanse na zachowanie zęba praktycznie maleją do zera!

Replantacja wybitego zęba – postępowanie

• odszukać ząb i ponieść go za koronę nie dotykając korzenia (żeby nie uszkodzić komórek ozębnej),

• opłukać w soli fizjologicznej, ewentualnie szybko (10s) w zimnej wodzie,

• wprowadzić ząb do zębodołu,

• pacjent przygryza na opatrunek – np. gazę,

• odesłać do stomatologa, który pokieruje dalszym leczeniem.

Transport wybitego zęba

Jeżeli natychmiastowa replantacja jest niemożliwa, ząb na czas transportu do gabinetu należy umieścić w środowisku wilgotnym, np: w ślinie pacjenta (najlepiej w przedsionku jamy ustnej, czyli przestrzeni między policzkiem, a zębami; w mleku; w soli fizjologicznej; w plastikowej folii; w roztworze do hodowli tkankowej (np. roztworze Hanka) – najlepsze rozwiązanie, ponieważ w tym środowisku komórki ozębnej przeżywają najdłużej. Nie jest zalecany transport w wodzie ani na sucho!

Profilaktyka urazów zębów

• szybkie leczenie wad zgryzu

• korzystanie z placów zabaw i boisk oraz sprzętu sportowego spełniających standardy bezpieczeństwa

• unikać gier i zabaw w miejscach zatłoczonych

• dostosowanie reguł gier i zabaw do wieku, umiejętności i sprawności uczestników; egzekwowanie tych reguł

• stosowanie szyn ochronnych na zęby

Szyny ochronne są polecane zwłaszcza dla dzieci trenujących sporty kontaktowe. Rodzaje szyn nazębnych to: standardowe, termoformowalne (pod wpływem temperatury dopasowujące się do warunków jamy ustnej konkretnej osoby), wykonane indywidualnie u stomatologa.