Urazy zębów stałych u dzieci

Urazy zębów stałych najczęściej dotyczą dzieci ze szkoły podstawowej (8-10 rok życia), częściej występują u chłopców. Najczęstsze przyczyny to: uprawianie sportów, zwłaszcza kontaktowych (np. unihokej, piłka nożna, piłka ręczna, siatkówka), zabawy oraz bójki. Zwykle urazy dotyczą siekaczy górnych, zwłaszcza jedynek. Niektóre wady zgryzu, zwłaszcza związane z wychyleniem siekaczy górnych zwiększają ryzyko urazu nawet o 50 proc.!

Dr n. med. Katarzyna Herman

Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Postępowanie

– wizyta u stomatologa w dniu urazu w każdym przypadku,
– każdy ząb po urazie wymaga pewnego okresu obserwacji ze względu na ryzyko odległych powikłań, np. martwicy miazgi,
– złamanie korony – znaleźć złamany fragment, umieścić w wodzie – jak najszybciej udać się do stomatologa.

Każde złamanie korony należy traktować jak otwartą ranę, którą należy jak najszybciej zaopatrzyć. Nie należy odwlekać odbudowy, gdyż chodzi tu nie tylko o względy estetyczne, ale także ochronę miazgi zęba przed zakażeniem! W przypadku wybicia zęba – jak najszybsza replantacja (wprowadzenie zęba do zębodołu) – najlepiej na miejscu wypadku. Dlaczego to jest takie istotne?

Jeśli ząb zostanie wybity i przebywa w suchym środowisku, po upływie pół godziny ginie połowa komórek ozębnej pokrywających powierzchnię korzenia, odpowiadających za prawidłowe wgojenie się zęba. Po godzinie giną wszystkie komórki, a więc szanse na zachowanie zęba praktycznie maleją do zera!

Replantacja wybitego zęba – postępowanie

– odszukać ząb i ponieść go za koronę nie dotykając korzenia (żeby nie uszkodzić komórek ozębnej),
– opłukać w soli fizjologicznej, ewentualnie szybko (10s) w zimnej wodzie,
– wprowadzić ząb do zębodołu,
– pacjent przygryza na opatrunek – np. gazę,
– odesłać do stomatologa, który pokieruje dalszym leczeniem.

Transport wybitego zęba

Jeżeli natychmiastowa replantacja jest niemożliwa, ząb na czas transportu do gabinetu należy umieścić w środowisku wilgotnym, np: w ślinie pacjenta (najlepiej w przedsionku jamy ustnej, czyli przestrzeni między policzkiem, a zębami; w mleku; soli fizjologicznej; plastikowej folii; roztworze do hodowli tkankowej (np. roztworze Hanka) – najlepsze rozwiązanie, ponieważ w tym środowisku komórki ozębnej przeżywają najdłużej. Nie jest zalecany transport w wodzie ani na sucho!

Profilaktyka urazów zębów

– szybkie leczenie wad zgryzu
– korzystanie z placów zabaw i boisk oraz sprzętu sportowego spełniających standardy bezpieczeństwa
– unikać gier i zabaw w miejscach zatłoczonych
– dostosowanie reguł gier i zabaw do wieku, umiejętności i sprawności uczestników; egzekwowanie tych reguł
– stosowanie szyn ochronnych na zęby.

Szyny ochronne są polecane zwłaszcza dla dzieci trenujących sporty kontaktowe. Rodzaje szyn nazębnych to: standardowe, termoformowalne (pod wpływem temperatury dopasowujące się do warunków jamy ustnej konkretnej osoby), wykonane indywidualnie u stomatologa.

Choroba nowotworowa dziecka jest szczególnie trudnym doświadczeniem dla rodzica. Co pomaga w takiej sytuacji? O codzienności z rakiem w tle opowiada pani Monika – mama Piotrka, pacjenta onkologicznego.

Monika

Mama Piotrusia, pacjenta onkologicznego

Jakie myśli pojawiają się w głowie matki, która słyszy, że jej syn ma nowotwór?

W pierwszej chwili pojawił się strach, który dosyć szybko minął i zastąpiło go poczucie, że wreszcie wiadomo, co mu dolega oraz że będzie można go leczyć. W naszym przypadku diagnoza nie pojawiła się od razu, bo od momentu zauważenia guza przy żuchwie do momentu postawienia diagnozy minęło pół roku. W tym czasie Piotrek miał wykonywane różne badania, których wyniki nie wykazywały nic niepokojącego i dopiero, gdy trafił na oddział onkologii i hematologii, zdiagnozowano chłoniaka Hodgkina, czyli dość rzadko występujący nowotwór krwi. Wtedy musiałam zaufać lekarzom, i chociaż miałam różne obawy, wiedziałam, że jest w dobrych rękach.

Co było dalej? Taka diagnoza zwykle na długo podcina skrzydła.

Zgadza się, nie jest łatwo szybko to poukładać, ale chociaż jako mama i człowiek bałam się, to był we mnie spokój, który porządkował codzienność. Piotrek to chłopiec, który już od narodzin musiał walczyć – jest dzieckiem autystycznym, a dodatkowo urodził się z przepukliną przeponową, zamartwicą i niedotlenieniem, dlatego też wiedziałam, że tak jak radzimy sobie z innymi chorobami, tak samo damy sobie radę także z nowotworem. I chociaż takie myślenie nie jest standardowe, to nauczył mnie właśnie tego mój syn – odkąd przyszedł na świat, uczy mnie pokory i tego, że życie jest nie tylko kolorowe, ale także brutalne. Najważniejsze w tym wszystkim jest jednak to, by to, co przynosi przyjmować z pokorą.

A jak wygląda wasza codzienność? Mówi się, że gdy choruje jedna osoba w rodzinie, to często „choruje” cała rodzina.

Dla mnie priorytetem było to, by mimo choroby, nie wprowadzać w życie paniki i próbować żyć tak, jak przed chorobą syna. Oprócz Piotrka wychowuję samotnie także jego brata bliźniaka, Pawła, dlatego zależało mi, by chłopcy spędzali czas razem, bez ukrywania, że choroby nie ma, ale jednak czerpiąc z tego, co przynoszą kolejne dni. Dlatego chociaż musiałam zrezygnować z pracy, by być z Piotrkiem w szpitalu i chociaż w tym czasie Paweł był pod opieką babci, to, gdy wszyscy w trójkę wracaliśmy do domu, bez analizowania, cieszyliśmy się naszą codziennością i próbowaliśmy się uśmiechać, grać, czytać, gotować, odrabiać lekcje i wykonywać wspólnie te wszystkie prozaiczne czynności, by mimo choroby, żyć.

A czy pojawiły się trudności?

Po diagnozie nowotworu u dziecka zawsze pojawiają się trudności. Np. gdy po chemioterapii wystąpiły inne, przewlekłe choroby, pojawił się gniew i pytanie „Dlaczego moje dziecko jest chore?”, innym razem, gdy np. miałam wyrzuty sumienia, że tak dużo czasu spędzam z chorym dzieckiem, a zdrowe pozostaje w domu pod opieką babci, był wieczorny płacz w poduszkę, gdy chłopcy już spali. Ale w tych trudnych chwilach radziłam sobie jak mogłam – próbowałam tłumaczyć tę sytuację na wiele sposobów, pocieszałam się, że damy sobie radę i będzie dobrze. Przeszliśmy przecież już wiele kryzysów w życiu, dlatego rozbudzałam w sobie każdego dnia nadzieję, że kolejne trudności też przetrwamy.

Co daje pani siłę do walki z chorobą i nadzieję na przyszłość?

Siłę dają mi przede wszystkim synowie. Pomimo chorób Piotrek jest wysokofunkcjonujący, ma talent muzyczny, jest uśmiechnięty i dużo się modli – mówi, że oddał wszystko w ręce Boga i co będzie, to będzie. Z kolei Paweł chociaż jest typowym nastolatkiem, to jest silnie związany z chorym bratem, wspiera go i potrafi zrozumieć. Dlatego siłę daje także to, że cała nasza trójka pracuje na to, by osiągnąć szczęście. W trudnych chwilach myślę także o tym, że dzieci są lustrem rodziców, dlatego staram się dbać nie tylko o chłopców, ale również o siebie. Wspierają mnie w tym także moi przyjaciele i dobrzy ludzie, których spotykam, dzięki czemu mogę myśleć pozytywnie i w konsekwencji nie przyciągać złych rzeczy. I chociaż nowotwór dziecka jest trudnym doświadczenie, to wiem, że musimy iść dalej, nawet gdy czasem nie jest dobrze, to musimy sobie radzić.