Wczesna diagnostyka każdego nowotworu ma zasadnicze znaczenie.

Według Krajowego Rejestru Nowotworów rak płuca powoduje największą liczbę zgonów w naszym kraju, w wielu przypadkach nowotwór zostaje rozpoznany w zaawansowanym stadium, kiedy rak jest już rozsiany po całym organizmie pacjenta. Jak prawidłowo przeprowadzona diagnostyka choroby płuca wpływa na przeżycie chorego? Czy wczesne określenie stopnia zaawansowania nowotworu płuca może wpłynąć na długość życia chorego?

Wczesna diagnostyka każdego nowotworu ma zasadnicze znaczenie, gdyż ustalenie prawidłowego rozpoznania umożliwia jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Nowotwór pozostawiony bez leczenia rozwija się, zajmuje coraz większe części organizmu, daje przerzuty do innych narządów.

Rozpoznanie choroby nowotworowej na początkowym etapie jej rozwoju daje szanse na jej wyleczenie. Im wcześniejszy etap, na którym zdiagnozuje się nowotwór, tym o kilka, a nawet kilkadziesiąt razy zwiększa się szansa na skuteczniejsze leczenie i dłuższe przeżycie pacjenta.

Ile wynoszą odsetki przeżyć w poszczególnych stopniach zaawansowania?

Zgodnie z danymi opracowanymi przez ekspertów w dokumencie „Strategia Walki z Rakiem”, przeżycie 5-letnie dla nowotworu płuca wynoszą odpowiednio w I-stopniu: IA – 61 proc. i IB – 38 proc., w kolejnym IIA – 34 proc. i IIB – 24 proc., następnie w stopniu IIIA – 13 proc. i IIIB – 5 proc. W ostatnim, IV stopniu zaawansowania, odsetek przeżyć wynosi zaledwie 1 proc. Dane te jednoznacznie wskazują jak ogromne znaczenie ma prawidłowo zorganizowana profilaktyka onkologiczna. Populacja narażona na czynniki zwiększające ryzyko zachorowania na nowotwór płuca powinna być w sposób selektywny kierowana na systematyczne badania profilaktyczne. Dla sprawnego działania takiego systemu potrzebna jest koordynacja.

W chorobie rozsianej mówimy o leczeniu paliatywnym, a jaki jest cel leczenia chorych w III stopniu zaawansowania NDRP, w chorobie miejscowo zaawansowanej?

Stopień III obejmuje chorobę nowotworową miejscowo zaawansowaną. Jest to niejednorodna grupa pacjentów. U części pacjentów w III-stopniu zaawansowania jest możliwe leczenie radykalne, czyli z intencją wyleczenia, np. chemioterapia przedoperacyjna, a następnie zabieg operacyjny albo – w przypadkach nieoperacyjnych – jednoczesna chemio-radioterapia. U części pacjentów natomiast wyleczenie jest niemożliwe, wówczas stosuje się leczenie paliatywne jak w stopniu IV. Decyzja o sposobie leczenia każdorazowo zapada indywidualnie, przy uwzględnieniu wszystkich szans i zagrożeń dla życia i zdrowia pacjenta.

Co to tak naprawdę znaczy „leczenie radykalne”? Czy chodzi o poprawę wskaźników śmiertelności? Czy jest ono szansą dla chorego na wyleczenie? Jak często i kiedy kwalifikuje się chorych do takiego leczenia? I co to jest za metoda/rodzaj leczenia?

Leczenie radykalne jest to leczenie, którego celem jest wyleczenie chorego, w przeciwieństwie do leczenia paliatywnego, w przypadku którego wiadomo jest od początku, że nie ma możliwości wyleczenia, a jedynie wydłużenie życia lub złagodzenie objawów.

Przykładem leczenia radykalnego jest operacyjne usunięcie nowotworu w całości na wczesnym etapie rozwoju. Do takiego leczenia kwalifikuje się około 15-20 proc. pacjentów z rakiem płuca. U pozostałych pacjentów rak płuca jest rozpoznawany późno, w zaawansowanym stadium, gdzie usunięcie nowotworu w całości jest niemożliwe.

Inną metodą radykalnego leczenia raka płuca jest tzw. radioterapia stereotaktyczna, którą stosuje się u pacjentów w najwcześniejszych stadiach raka płuca, którzy mają przeciwwskazania do zabiegu operacyjnego (np. współistnieje znaczna niewydolność serca uniemożliwiająca zabieg operacyjny).

Bardzo ważne jest, aby decyzje o sposobie leczenia zapadały w ramach wielodyscyplinarnych zespołów, złożonych z doświadczonych specjalistów różnych dziedzin. Plan leczenia przygotowany przez taki zespół zapewnia pacjentom kompleksowe podejście i zastosowanie terapii zgodnych z aktualnymi standardami.

Czy stosowane metody leczenia w III stopniu i IV stopniu NDRP są takie same? Czy różnią się od siebie skutecznością? Ile wynosi średnia długość życia chorych z NDRP III i IV stopnia po zastosowaniu standardowych metod leczenia?

U części chorych w stadium III jest możliwe leczenie radykalne, u części – tylko paliatywne. Średnia długość życia w stopniu III i IV po zastosowaniu standardowych metod leczenia: 1-2 lata, po zastosowaniu leczenia celowanego ok. 2-3 lata.

Jakie są rokowania dla pacjentów cierpiących na NDRP III stopnia w porównaniu z chorymi cierpiącymi na NDRP IV stopnia?

Rokowanie pacjentów z rakiem płuca w stopniu III jest lepsze niż w stopniu IV.

Czy ten III stopień zaawansowania NDRP to homogeniczna choroba?

Nie. Jest to grupa heterogenna. U części chorych w stadium III jest możliwe leczenie radykalne, u części – tylko paliatywne.

Czy pacjenci chorujący w Polsce na NDRP III stopnia mają dostęp do szybkiej diagnostyki choroby i wykwalifikowanych zespołów specjalistów?

W Polsce czynione są starania, aby poprawić dostępność pacjentów do szybkiej diagnostyki choroby nowotworowej i do wykwalifikowanych zespołów specjalistów, którzy we właściwy sposób będą prowadzili leczenie przeciwnowotworowe. Najważniejszym celem tych działań jest skrócenie czasu od pojawienia się objawów do ustalenia prawidłowej diagnozy i leczenia. W jego osiągnięciu ma pomóc Krajowa Sieć Onkologiczna, którą poprzedzi pilotaż w dwóch województwach. Dzięki pilotażowi sprawdzimy, gdzie występują „zatory” w sprawnej organizacji ścieżki pacjentów z chorobą nowotworową, w tym pacjentów z nowotworem płuc.

Czy w naszym kraju istnieją ośrodki zajmujące się kompleksowym leczeniem NDRP III stopnia?

Tak, w Polsce istnieją ośrodki kompleksowego leczenia raka płuca. Ośrodki te dysponują wszystkimi najważniejszymi metodami leczenia nowotworów: chirurgią, radioterapią i terapią systemową oraz mogą zastosować te metody sekwencyjnie (czyli w kolejności jedna zaraz po drugiej) lub jednoczasowo. Przykładami ośrodków, w których stosuje się kompleksowe leczenie raka płuca w III stopniu zaawansowania jest Centrum Onkologii w Warszawie, Gdański Uniwersytet Medyczny, Świętokrzyskie Centrum Onkologii w Kielcach czy od niedawna Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu.

Czy metody leczenia, które są proponowane pacjentom na świecie, są także dostępne dla chorych cierpiących na NDRP III stopnia w Polsce? Czy są one refundowane?

Tak, są dostępne i refundowane, m.in. neoadjuwantowa chemioterapia i następujący po niej zabieg operacyjny, chemio-radioterapia jednoczasowa lub sekwencyjna. W leczeniu paliatywnym systemowym, u osób w stopniu III nie kwalifikujących się do leczenia radykalnego, stosuje się chemioterapię lub leczenie celowane. Są to metody leczenia stosowane na w innych krajach.