Z ostatnich statystyk Krajowego Rejestru Nowotworów wynika, że w 2016 roku na nowotwór piersi zachorowało blisko 19 tys. kobiet. Rak ten stanowi wśród kobiet 1/5 zachorowań na nowotwory.
Dr n. med. Agnieszka Jagiełło-Gruszfeld
Klinika Nowotworów Piersi i Chirurgii Rekonstrukcyjnej Centrum Onkologii – Instytutu im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie
Prof. dr hab. n. med. Tadeusz Pieńkowski
Kierownik Kliniki Onkologii i Hematologii Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie
Jakie czynniki zwiększają ryzyko wystąpienia raka piersi?
Zidentyfikowano wiele czynników mających wpływ na prawdopodobieństwa wystąpienia raka piersi. Dotyczą one głównie czynników biologicznych, które są trudne do modyfikacji. Jednym z nich jest wiek – najczęściej chorują kobiety po 50. roku życia, chociaż zachorować można w każdym wieku. Drugi czynnik ryzyka to zachowania prokreacyjne, czyli mała liczba donoszonych ciąż i pierwszy poród w późnym wieku, oba te czynniki zwieszają ryzyko zachorowania. Podnosi je również wydłużenie się czasu naturalnej czynności hormonalnej – obecnie miesiączka u kobiet występuje coraz wcześniej, a klimakterium następuje później. Dodatkowo są także czynniki ryzyka, które można modyfikować. Należy do nich masa ciała (nieprawidłowy wskaźnik BMI sprzyja zachorowaniu) oraz spożywanie alkoholu (kobiety pijące regularnie, nawet niewielkie dawki alkoholu mają aż o 10 proc. wyższe ryzyko zachorowania). Warto znać powyższe czynniki ryzyka, gdyż liczba zachorowań na raka piersi stale rośnie.
W jaki sposób diagnozuje się ten nowotwór?
Najskuteczniejszą metodą diagnostyczną jest mammografia przesiewowa, po której, jeśli zostaną wykryte nieprawidłowe zmiany, wykonuje się pogłębioną diagnostykę. W ramach pogłębionej diagnostyki wykonywane są dodatkowe badania obrazowe i w niektórych przypadkach biopsja. Dzięki niej można rozpoznać raka we wczesnej fazie, gdy choroba nie daje jeszcze żadnych objawów. Jeśli jednak guz w piersi zostanie wykryty np. podczas samobadania, konieczne jest jak najszybsze potwierdzenie diagnozy poprzez mammografię diagnostyczną oraz biopsję gruboigłowa (drugie badanie umożliwia pobranie próbki ze zmiany nowotworowej i wykonanie analizy mikroskopowej). W celu najszybszego wykonania badań diagnostycznych, a następnie ustalenia ścieżki leczenia, najlepiej skorzystać z polskich ośrodków Breast Cancer Unit, czyli miejsc specjalnie dedykowanych pacjentom z rakiem piersi.
Dlaczego oprócz umiejscowienia nowotworu i rozmiaru guza ważne jest, by znać jego podtyp?
W momencie rozpoznania nowotworu określa się jego lokalizację oraz wymiary zmian nowotworowych, jednak niezwykle istotne jest także określenie jego cech biologicznych. Cechy biologiczne świadczą o dynamice nowotworu i jego potencjale do dawania przerzutów oraz są niezbędne do ustalenia rokowania. W każdym przypadku konieczne jest poznanie podtypu nowotworu piersi, gdyż na jego podstawie określa się sposób leczenia, który będzie działał najlepiej właśnie w tym konkretnym przypadku.
Czy pacjentka, u której wykryto wczesny nowotwór piersi HER2 dodatni, ma szanse na całkowite wyleczenie?
Warto podkreślić, że receptory HER2 występują u wszystkich, jednak z bliżej nieznanych powodów u 20 proc. chorych na raka piersi na powierzchni komórek nowotworowych występuje nadmiar tych receptorów. Przekłada się to na to, że rak ten charakteryzuje się dużo większą złośliwości niż rak hormonozależny. Obecnie jednak u chorych z wczesnym rakiem HER2 dodatnim podaje się preparaty nakierowane na zahamowanie aktywności tych receptorów (stosuje się tzw. leczenie celowane anty HER2), dzięki czemu ich rokowania nie są gorsze niż osób, które mają fizjologiczna ilość tych receptorów. Warto zatem podkreślić, że kluczowa w powodzeniu leczenia jest dostępności terapii farmakologicznej. Tym samym, jeśli przed operacją lub po niej zostanie wdrożone leczenie uzupełniające trastuzumabem, a u niektórych również pertuzumabem, to rokowania tych pacjentek ulegną znacznej poprawie.
Czy można zwiększyć szanse, aby ryzyko nawrotu choroby było jak najmniejsze?
Na wydłużenie życie pacjentek chorujących na raka piersi w skali świata miały znaczenie dwa procesy: pierwszy z nich – wczesne wykrywanie raka, czyli prowadzenie badań przesiewowych oraz drugi – wprowadzenie tzw. leczenia uzupełniającego. Oprócz tego obecnie u niektórych pacjentek stosuje się przedłużone leczenie uzupełniające z wykorzystaniem neratynibu, które znacząco wpływa na poprawę rokowań.