Czy grypa nie ma serca dla pacjentów kardiologicznych?

W związku z nadchodzącym sezonem grypowym zbiegającym się z drugą falą zachorowań na COVID-19 nasuwa się wiele pytań dotyczących profilaktyki. Grypa to wirusowa, zaraźliwa choroba dróg oddechowych, której niebezpieczeństwo polega na możliwości wystąpienia groźnych powikłań. Dla pacjentów kardiologicznych, może to oznaczać większe ryzyko zawału lub ostrą niewydolność krążenia. Istnieje jednak skuteczna metoda zapobiegania – szczepienia przeciw grypie.

Prof. dr hab. n. med. Adam Antczak

Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, Kierownik Kliniki Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Kto jest szczególnie narażony na powikłania zakażenia wirusem grypy?

Osoby z grup ryzyka m.in. seniorzy i osoby z chorobami przewlekłymi, w tym z chorobami układu sercowo-naczyniowego są szczególnie narażone na niebezpieczne powikłania zakażenia wirusem grypy. Według danych NIZP-PZH w sezonie grypowym 2019/2020 na grypę zachorowało 3 898 530 Polaków, a hospitalizowanych z jej powodu było aż 17 418 pacjentów, w tym 508 skierowanych do szpitala ze względu na objawy ze strony układu krążenia. Najczęstszymi powikłaniami kardiologicznymi grypy są: choroba wieńcowa, przewlekła niewydolność serca, a nawet wirusowe zapalenie serca i/lub osierdzia.

Jak ustrzec się przed groźnym wirusem grypy?

Istotne jest regularne wzmacnianie układu odpornościowego i stosowanie się do zasad higieny osobistej – to czynności, które chronią przed zachorowaniem, jednak najlepszą ochronę zapewniają szczepienia. Są one najskuteczniejszą i najtańszą metodą zapobiegania zachorowaniom na grypę. Szczepionka przeciw grypie redukuje ryzyko nagłego zatrzymania krążenia i kolejnego zawału serca o odpowiednio – 49 proc.¹ i 67 proc.². Dla pacjentów z grup ryzyka, pozytywnym efektem szczepienia jest także zmniejszenie o 87 proc. liczby hospitalizacji z powodu chorób dróg oddechowych i układu krążenia. Wiele osób zastanawia się czy aplikowanie szczepienia w czasie pandemii jest bezpieczne, jednak nie ma przeciwwskazań do ich wykonywania w tym czasie – trzeba tylko zachować szczególne środki ostrożności, takie jak zachowanie bezpiecznej odległości od innych pacjentów oraz zakrywanie nosa i ust.

Kiedy się szczepić?

Ze względu na zmienność wirusów grypy, szczepienia należy wykonywać każdego roku. Szczepionkę można zaaplikować w dowolnym momencie sezonu grypowego, jednak warto zrobić to przed szczytem zachorowań, który przypada zwykle na czas między styczniem a marcem. Zazwyczaj zaleca się wykonanie szczepienia na jesieni np. pod koniec września lub na początku października. Warto się zaszczepić przeciw grypie, ponieważ jeśli pomimo szczepienia choroba wystąpi, to z pewnością jej przebieg będzie łagodniejszy, a ryzyko wystąpienia powikłań będzie minimalne.

Rola personelu medycznego w zapobieganiu zachorowaniom

Wiedza przekazywana pacjentowi przez personel medyczny może okazać się niezastąpiona. Wiele pytań, które zadają sobie pacjenci przed podjęciem decyzji o wykonaniu szczepienia może zostać rozwiana dzięki wiedzy i doświadczeniu personelu medycznego. Kluczowe mogą okazać się także wszelkie materiały merytoryczne, wyjaśniające istotę i korzyści płynące ze szczepień. Zaangażowanie personelu medycznego, ale także farmaceutów w edukację społeczeństwa w zakresie profilaktyki, jak i zwiększania poziomu wyszczepialności jest kluczowe. Pielęgniarki, lekarze rodzinni i farmaceuci – to osoby, które na co dzień są najbliżej pacjenta. To właśnie oni edukują i informują osoby z grup ryzyka o konieczności wykonywania regularnych szczepień.

¹ Siscovick DS., Raghunathan TE, Lin D, et al. Influenza vaccination and the risk of primary cardiac arrest. Am J Epidemiol 2000;152.

² Naghavi M, Barlas Z, Siadaty S, et al. Association of influenza vaccination and reduced risk of recurrent myocardial infarction. Circulation, 2000; 33.

Kontakt dla mediów:
Katarzyna Mąkólska | [email protected] | tel. 604 774 138

Prof. dr hab. n. med Adam Antczak

Przewodniczący Rady Naukowej Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych, kierownik Kliniki Pulmonologii Ogólnej i Onkologicznej, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Szczepionka przeciw grypie, ucząc organizm walczyć z wirusem, wzmacnia układ odpornościowy. Skuteczność szczepień sięga u zdrowych osób poniżej 65. roku życia 70-89 proc.

Jak wyglądają dane statystyczne dotyczące zachorowalności na grypę i choroby zakaźne w sezonie 22/23?

Meldunki epidemiologiczne Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego wskazują, że do 15 lutego zaraportowano 3 790 734 przypadków zachorowań, 23 053 hospitalizacji oraz 104 zgonów wywołanych wirusem grypy. Oznacza to, że dziś system mierzy się z jednym z najcięższych sezonów od ponad 10 lat. Statystyki te pozwalają zakładać, że Polska –

pomimo wprowadzenia cennych rozwiązań systemowych, tj. nabycia przez kolejne grupy zawodowe kwalifikacji do wykonywania szczepień przeciw grypie (pielęgniarki, farmaceuci, felczerzy, fizjoterapeuci itp.), umożliwienie wykonywania szczepień przeciw grypie w aptekach czy pokrycia znacznej części populacji częściową (dzieci, osoby z chorobami współistniejącymi, pacjenci 65+) bądź całościową refundacją (seniorzy 75+, kobiety w ciąży) – w tym sezonie nie osiągnie nawet 7 proc. poziomu wyszczepialności przeciw grypie.

Jakie są objawy grypy i kto jest szczególnie narażony na ten wirus?

Wielu z nas myli grypę z przeziębieniem oraz infekcjami wirusowymi. Grypa atakuje nagle. Chorobie towarzyszy gorączka, często wyższa niż 39 stopni, bóle głowy, mięśni oraz stawów. Typowym objawem jest suchy męczący kaszel. W przeciwieństwie do przeziębień, podczas grypy rzadko występują objawy nieżytowe: ból gardła i katar. Osoby powyżej 65. roku życia, kobiety w ciąży, pacjenci z chorobami przewlekłymi czy dzieci poniżej 2 lat należą do grup szczególnie narażonych na ciężki przebieg choroby oraz poważne powikłania pogrypowe – w tym zapalenie płuc, mięśnia sercowego, mózgu czy opon mózgowych. W najtrudniejszych wypadkach dochodzi do hospitalizacji pacjenta lub zgonu. Najskuteczniejszą metodą uniknięcia zachorowania i związanych z nim powikłań są szczepienia profilaktyczne.

Jakie są najgroźniejsze pogrypowe powikłania i kiedy najczęściej do nich dochodzi?

Większość osób choruje na grypę kilka razy w ciągu życia. Zakażenie może prowadzić do groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Do najczęstszych należą: zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, zapalenie mięśnia sercowego oraz niewydolność oddechowa. Mogą wystąpić również powikłania neurologiczne: zapalenie mózgu oraz zapalenie opon mózgowych, których następstwa mogą być nieodwracalne.

Czym spowodowane są wzrosty zachorowalności na grypę w tym sezonie?

Mierzymy się z wyjątkowo groźnym sezonem zachorowań na grypę, dalej odczuwamy konsekwencje pandemii COVID-19 oraz dodatkowo zmagamy się z zakażeniami wirusem RSV. Wpływa to na wydolność systemu ochrony zdrowia oraz naraża pacjentów na ciężki przebieg choroby, hospitalizacje i poważne powikłania. Wzrost zachorowalności na grypę w sezonie 22/23 spowodowany jest szybszym i skuteczniejszym rozprzestrzenieniem się wirusa grypy niż w poprzednich sezonach, brakiem świadomości ludzi o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą grypa oraz mniejsza chęć szczepienia się.

Jak wzmacniać układ odpornościowy, aby chronić się przed zakażeniem grypą? Jak można się ustrzec przed tym groźnym wirusem?

Grypa przenoszona jest drogą kropelkową. Wystarczy kichnięcie, by wirus grypy przeniósł się na drugą osobę. 1 kichnięcie to ok. 3 000 kropelek z wirusem pędzącym 167 km/h, dlatego należy stosować wszelkie zasady higieny osobistej. Podczas choroby należy zostać w domu. Podobnie jak w przypadku innych infekcji wirusowych, naszym największym sprzymierzeńcem jest układ odpornościowy.

Jednak to szczepienie jest najskuteczniejszą metodą zapobiegania zachorowaniu na grypę i pogrypowym powikłaniom. Szczepionka przeciw grypie, ucząc organizm walczyć z wirusem, wzmacnia układ odpornościowy. Skuteczność szczepień sięga u zdrowych osób poniżej 65. roku życia 70-89 proc. Należy pamiętać, że szczepienie przeciw grypie można wykonać niezależnie od tego, czy kiedykolwiek chorowało się na grypę, czy nie.

Jaka jest rola szczepień pod kątem zmniejszenia liczby hospitalizacji?

Szczepionka zmniejsza ryzyko zachorowania na grypę, a jeśli do niego dojdzie – sprawia, że jej przebieg jest łagodniejszy. Chroni również przed śmiercią oraz powikłaniami po zakażeniu się wirusem.