Dr. n. med. Mateusz Spałek
Lekarz specjalista radioterapii onkologicznej, naukowiec, adiunkt w Klinice Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie – Państwowego Instytutu Badawczego, współprzewodniczący Sekcji Młodych Polskiego Towarzystwa Radioterapii Onkologicznej, członek Komitetu Młodych Europejskiego Towarzystwa Radioterapii i Onkologii
Nowoczesna radioterapia jest skuteczna, bezpieczna i dostępna w Polsce
Radioterapia, obok chirurgii i leczenia systemowego, to jedna z trzech podstawowych metod leczenia onkologicznego. Może być stosowana zarówno samodzielnie, jak i w skojarzeniu z innymi metodami. Celem radioterapii może być wyleczenie (zniszczenie komórek nowotworowych), eliminacja choroby resztkowej po zabiegu operacyjnym, umożliwienie przeprowadzenia operacji, jak i przyniesienie ulgi w objawach towarzyszących zaawansowanej chorobie (ból, duszność, krwawienie).
Radioterapię można podzielić ze względu na sposób napromieniania na teleradioterapię (wiązka jest podawana z zewnątrz) oraz brachyterapię (wprowadzenie źródła promieniotwórczego w pobliżu guza). Inne podziały obejmują rodzaj wykorzystywanego promieniowania (fotony, elektrony, protony, ciężkie jony), sposób „dzielenia” (frakcjonowania) dawki oraz stosowane techniki napromieniania.
Napromieniamy, między innymi, nowotwory płuca, piersi, gruczołu krokowego (prostaty), macicy, skóry, przewodu pokarmowego, głowy i szyi, mózgu, układu chłonnego oraz mięsaki. Radioterapia ma także zastosowanie w leczeniu nowotworów łagodnych (nerwiaki, oponiaki, naczyniaki) oraz chorób nienowotworowych (na przykład ostróg piętowych).
Ustalenie planu leczenia w sposób wielodyscyplinarny to podstawa nowoczesnego leczenia onkologicznego. Pierwszym etapem jest ustalenie wskazań do radioterapii oraz wybór kolejności metod leczenia onkologicznego. Później dobiera się unieruchomienie i wykonuje tomografię komputerową do planowania. Niekiedy potrzebne są dodatkowe badania, takie jak rezonans magnetyczny (MR) czy też pozytonowa tomografia emisyjna (PET).
Na tej podstawie onkolog-radioterapeuta razem z zespołem specjalistów (fizycy medyczni, technicy radioterapii, pielęgniarki onkologiczne) przygotowuje plan leczenia. Dawka i liczba „sesji” (frakcji) uzależniona jest od wielu czynników, między innymi rodzaju nowotworu, jego lokalizacji, stanu ogólnego chorego i obecności sąsiadujących narządów. Priorytetem jest bezpieczeństwo. Same zabiegi są bezbolesne i nie wiążą się z żadnym zagrożeniem dla osób zdrowych w otoczeniu chorego.
Zarówno w przygotowaniu, jak i w rekonwalescencji po radioterapii ważne jest leczenie wspomagające. Mam na myśli leczenie żywieniowe, opiekę psychoonkologiczną, fizjoterapię i profilaktykę odczynów popromiennych. Odczyny popromienne, czyli reakcja sąsiadujących tkanek na promieniowanie, to nieodłączna część leczenia, ale wprowadzenie najnowszych technik napromieniania wraz z opieką okołoonkologiczną pozwoliło na zmniejszenie ich nasilenia oraz częstości występowania.
Postęp technologiczny jaki dokonał się i wciąż się dokonuje w radioterapii otworzył zupełnie nowe możliwości. Przykładem jest zastosowanie wysokoprecyzyjnej celowanej radioterapii stereotaktycznej w chorobie nowotworowej z obecnością niewielkiej liczby przerzutów. Dawniej, w opisanej sytuacji jednym leczeniem była terapia paliatywna. Ponadto, dzięki wspomnianej precyzji jesteśmy w stanie stosować radioterapię tam, gdzie kiedyś było to bardzo trudne z powodu sąsiedztwa wrażliwych narządów (na przykład rdzenia kręgowego) lub dużej ruchomości guzów (klatka piersiowa).
Na koniec dodam, że polska radioterapia nie odstaje od standardów światowych. Mamy dostęp do bardzo nowoczesnego sprzętu umożliwiającego realizację zaawansowanych technik radioterapii, jak i kadrę doskonale wykształconych specjalistów. Podsumowując, nowoczesna radioterapia jest skuteczna, bezpieczna i dostępna. Dla wszystkich pacjentów.